Lezing

De vriendschappen van Montaigne

Uiteraard horen wij veel over Etienne de Boétie, maar ook Marie le Jars de Gournay komt aan de beurt. Zonder haar zouden we trouwens geen essays gehad hebben.

Parce que c’était lui; parce que c’était moi.

wellicht de bekendste zin uit de Essays van Montaigne over zijn vriend Etienne de la Boëtie. La Boétie had een voorgevoel van het postume succes van Montaigne, In een lang gedicht in het Latijn schreef hij “Als het lot het wil, dan zal het nageslacht, wees daar maar zeker van / onze twee namen op de lijst van beroemde vrienden plaatsen.”

Marie Le Jars de Gournay was niet alleen de vriendin van Montaigne en de troost van zijn oude dag of de satelliet van een ster. Zij was evenmin de bescheiden dienares van het werk van een meester, noch de bezitster van een erfenis die zich probeerde te versieren met pauwenveren, neen, zij was bij uitstek een vrije vrouw, schrijfster van een prachtige reeks werken: gedichten, vertalingen uit het Latijn, essays, pamfletten.

Verslag

Op zondag 16 februari jl. verzorgde filosofe Ann Meskens een lezing over de vriendschappen van Michel de Montaigne. Zij begon met ons een beeld te schetsen van de 16de eeuw, de eeuw van Montaigne, een eeuw die hoopvol begonnen was maar tegen het midden zou overslaan naar een tijd van angst en intolerantie.

Michel de Montaigne en Etienne de la Boëtie ontmoetten elkaar in het parlement van Bordeaux en dit leidde tot een onvoorwaardelijke vriendschap van beide kanten. “Parce que c’était lui; parce que c’était moi”, deze zin bevat in essentie de hele vriendschap. Jammer genoeg sterft de la Boëtie al drie jaar na hun ontmoeting. Montaigne erft zijn bibliotheek en tracht de vriendschap over de dood heen te bewaren door ‘oefeningen’ te schrijven, de welbekende Essais.

Pas op 55-jarige leeftijd ontmoet Montaigne Marie Le Jars de Gournay, een voor die tijd heel vrijgevochten vrouw, die slechts één liefde kent: haar boeken. Als zij van haar oom de eerste twee delen van Montaignes Essais ontvangt is zij volledig in de wolken. Ze leest en herleest en zoekt hem ten slotte op in Parijs. Hoewel Montaigne niet onder de indruk is van het verhaal van deze vrouw, want slechts een vrouw, begint hij haar na verloop van tijd te appreciëren. Als Montaigne sterft, zal Marie de Gournay instaan voor het uitgeven en heruitgeven van de Essais. Zonder haar zouden we niet over de Essais van Montaigne beschikken, zoveel is zeker.