Lezing
Alexandrië
Een kijkje in de bibliotheek
In de inleiding van een cursus die Peter De Smet voor Amarant verzorgde, lezen wij dat er niet minder dan 31 steden zijn met de naam Alexandrië, en vijf ervan werden door Alexander de Grote gesticht. Van deze vijf is het Egyptische Alexandrië ongetwijfeld het meest bekend.
De bibliotheek van Alexandrië was aan een tempel verbonden maar hing niet financieel af van de tempelbezittingen zoals de Egyptische tempelbibliotheken, en ook niet van de boekenverzameling van een individu zoals het lyceum; ze stond onder rechtstreekse koninklijke bescherming.
De bibliotheek bevatte boeken in verschillende talen, al waren de meeste in het Grieks. Peter De Smet, egyptoloog en verschillende jaren woonachtig in Egypte, vertelt ons over het reilen en zeilen, maar ook over de ondergang van de fameuze bibliotheek van Alexandrië.
Verslag
Nieuw jaar, nieuwe zaal, nieuw beginuur, nieuwe inkomstprijs… redenen genoeg om bang af te wachten hoe weinig toehoorders naar deze eerste lezing van het jaar zouden komen.
Tegen alle verwachting in, een overrompeling: met meer dan 80 waren ze opgedaagd. Niet zozeer voor de nieuwe locatie, ook niet echt voor het onderwerp, maar vooral voor de figuur van Peter De Smet, die blijkbaar een hele schare fans van Amarant op de been wist te brengen.
Maar het ging dus over die fameuze bibliotheek van Alexandrië, door Peter in een breder perspectief gekaderd: Alexander de Grote, de stad Alexandrië, (andere) bibliotheken in de oudheid…
De vele exotische namen van heersers, goden en plaatsen en van al die verschillende perioden, het was niet altijd makkelijk om te volgen. Toch kregen wij een getrouw beeld van wat de bibliotheek moet geweest zijn, ondanks de vele legendes die in omloop waren en zijn. De bibliotheek was in de eerste plaats een wetenschappelijk studiecentrum en de collectie bevatte - al naargelang de bronnen – op haar hoogtepunt zo’n 400.000 tot 700.000 boekrollen. We mogen bij dit alles ook niet vergeten dat nog geen 5% van de bevolking kon lezen of schrijven.
Er zijn geen historische bronnen, die het gebouw waarin de bibliotheek gehuisvest was, beschrijven, ook archeologische vondsten zijn erg schaars. Veel berust dus op getuigenissen uit het verleden. Het was onder de dynastie van de Ptolemaeën (305 v.C. – 30 v.C.), met hun grote liefde voor boeken, dat de bibliotheek zijn sterkste bloei kende. Schepen die de haven aandeden werden zelfs doorzocht op de aanwezigheid van boeken die dan opgevorderd werden en gekopieerd werden in de bibliotheek. De eigenaar ontving dan een kopie.
Na de bloei kwam echter de onvermijdelijke teloorgang, die al volop bezig was toen Julius Caesar in 48 v.C. de stad bezette. Ook een grote brand in de pakhuizen, waar vele rollen opgeslagen waren, spaarde de collectie niet. Maar het was vooral de christelijke patriarch, Theophilus van Alexandrië, die in 391 de tempel van het Serapeum liet vernietigen en vermoedelijk ook de boekencollectie van de bibliotheek liet verbranden.
