De laatste activiteit van het jaar, ook de laatste ion de reeks ‘Trösterin Musica’. De muziek als troost, maar ook als loutering, emotionele reiniging.

Na een korte inleiding over het begrip catharsis - voor het eerst door Aristoteles geformuleerd - en de Oedipussage als voorbeeld ging Marleen Lescroart over naar de bespreking van drie werken van hedendaagse Griekse componisten: de Oresteia van Iannis Xenakis (1921 of 1922 – 2001), Elektra van Mikis Theodorakis (1925) en De Trojaanse vrouwen van Eleni Karaïndrou (1939).

Alle drie de componisten hebben veel leed gekend in hun leven: vernederingen, de verschrikkingen van de oorlog, het kolonelsregime…

De muziek van Iannis Xenakis is effenaf wild te noemen, hij was gefascineerd door het natuurgeweld van stormen en onweders, van bombardementen, scanderende stemmen van manifestanten , scherpe kreten enz.  Huivering, afgrijzen, ontzetting zijn de ingrediënten van Xenakis’ muziek. Eigenlijk creëert hij geen melodieën maar eerder klankmassa’s. Aan de uitvoerders vraagt hij expliciet om ruw te spelen.

Helemaal anders klinkt dan Mikis Theodorakis. Zijn muziek is sterk beïnvloed door de liturgische zangen uit de Byzantijnse ritus, door melancholische volksliederen en zeemansliederen. Theodorakis is duidelijk meer dan zijn muziek bij Zorba de Griek waardoor hij internationale bekendheid verwierf. Zijn overtuiging is dat de harmonie de chaos kan overwinnen, harmonie is voor hem een soort vluchtweg. Niet zozeer de woorden van een tekst zijn belangrijk, wel de schildering van karakters, gevoelens en situaties.

Tenslotte maakten we kennis met Eleni Karaïndou en haar Trojaanse vrouwen. Zelf studeerde ze eerst geschiedenis, archeologie en later muziek en etnomusicologie. Zij is steeds geboeid geweest door de traditionele Griekse muziek en instrumenten. In 1974 richt zij trouwens een Laboratorium voor Traditionele Instrumentalisten op. Aanvankelijk componeert ze vooral liederen, maar na haar ontmoeting met de Griekse filmregisseur Theo Angelopoulos componeert zij veel filmmuziek die tevens als autonome muziek beluisterd kan worden. In de Trojaanse vrouwen vertolkt zij de geschiedenis van de menselijke pijn doorheen de eeuwen.

Al bij al een wonderbaarlijke ontdekking van een wonderbaarlijke muziek.

Dat Marc Erkens een buitengewoon pianist-verteller was, dat wisten wij, dus stonden de verwachtingen hoog gespannen. Deze verwachtingen werden perfect ingelost. Al vanaf het eerste ogenblik toen hij zich aan de piano zette en het allegro con brio van de sonate nr. 48 van Joseph Haydn uit zijn vingers toverde, wisten wij het al: dit wordt genieten!

Doorheen de sonate hoorden wij ook een verborgen Happy Birthday, dit op vraag van één van de aanwezigen.

Zijn gesproken inleiding was een beknopte vooral de levensgeschiedenis van Joseph Haydn, maar ook poneerde hij de stelling dat deze sonate (van sonare = weerklinken), hoe mooi ook, over niets gaat. Hoe je muziek beleeft dat hangt helemaal van jou af. Dat was ook bij de componisten zo en zeker tot diep in de 18^de eeuw, maar toen de Romantiek in de 19^de eeuw verscheen, zouden de componisten hun hele zielenleven in hun muziek gaan leggen. Hierbij was Chopin een uitstekend voorbeeld, Marc Erkens vertelde over zijn eerste successen in Wenen en van zijn reis naar Engeland die echter strandde in Parijs, waar hij dan ook gebleven is. Erkens speelde de Nocturne op. 9 nr. 2 van Chopin om zowaar over te schakelen op een song van Metallica. Muziek is muziek vernamen we toen. Componisten zijn kunstenaars die hun eigen emoties op ons projecteren zodat wij ze herkennen als de onze. Verder volgde nog een lijntje Satie, zo te horen ook aangevraagd door een man in de zaal voor de verjaardag van zijn vrouw. Daarna een beetje muziektheorie op zijn Erkens, die met de microfoon onder zijn oksel muzikale toelichting gaf bij zijn vertelling. En tussendoor weer vele voorbeelden: het 2^de van de Sechs kleine Klavierstücke van Arnold Schönberg, Beethoven, een pianoversie van Ravels Bolero, ook Gershwin hoorden wij en zelfs het Hallelujah van Leonard Cohen. Maar besloten werd met de aria uit de Goldbergvariaties van Bach, het lievelingsstuk van de pianist.

Een prachtige avond, afgerond met een hapje en een drankje, aangeboden door de Gemeente Zedelgem.

Zondag 24 november verwelkomden we Sigiswald Kuijken in de Sint-Martinuskerk van Loppem.

Hij hield er een lezing over Bachs cantate ‘Wachet auf ruft uns die Stimme’ (BWV140).

Alvorens met zijn uitleg te beginnen speelde hij het Adagio uit de eerste sonate voor viool solo van Bach (BWV 1001), een mooie inleiding op de cantate, die hij deel der deel becommentarieerde en dan het stuk in kwestie liet horen, uiteraard in de versie van La Petite Bande onzer zijn leiding.

De cantate is gebaseerd op het koraal Wachet auf, ruft uns die Stimme (1599) met tekst en melodie van Nicolai. De drie strofen zijn letterlijk overgenomen in deel 1, 4 en 7 van de cantate met tussenin twee recitatieven en twee wonderlijk mooie duetten voor sopraan en bas: ‘Wenn komst du mein Heil?’ en ‘Mein Freund is mein!”.

Veel van de teksten zijn schatplichtig aan het Hooglied en aan de parabel van de wijze en dwaze maagden uit Matteüs.

Na een korte pauze werd dan de hele cantate zonder onderbreking hernomen. Een mooie afsluiter en een mooie inzet voor de deze laatste zondag voor de advent.

Arne Deforce begon zijn lezing met een mooi citaat van Claude Debussy, het vormde meteen de rode draad voor het vervolg van zijn uiteenzetting. 'Hartstochtelijk houd ik van muziek, en gedreven door die liefde probeer ik haar te bevrijden uit de steriele tradities die haar omklemmen. Het is een vrije, levende kunst voor de buitenlucht, een kunst die vergelijkbaar is met de wind, de hemel, de zee!'.

Bevrijden en buitenlucht zijn hier sleutelwoorden. Niet de vertellende mens met zijn emoties uit de romantiek, maar de natuur die zich aan de kunstenaar opdringt. In navolging van de impressionisten - Debussy zelf vond dat hij geen impressionist was, maar eerder een Debussist, wat veel zegt over zijn karakter - laat hij zich leiden door momentopnamen die hij dan auditief vertaalt in verrassende akkoorden, in melodische constructies die heel futiel zijn, die nergens naar toe gaan.

Arne Deforce illustreerde de muziek van Debussy met voorbeelden van eerst Maurice Ravel, Le lever du jour uit Daphnis et Chloé en dan met enkele préludes van Debussy: Le vent dans la plaine, Cequ'a vu le vent d'Ouest, Des pas sur la neige en Feux d'Artifice (de titels alleen al!) en tenslotte hoorden wij enkele maten uit het derde deel van La Mer.

Een gesmaakt ontbijt en dan een ontdekkingstocht naar de polyfonisten van Frans-Vlaanderen en Vlaanderen uit de 15de en 16de eeuw.

Bart Madou vertrok vanuit een profaan lied uit het midden van de 15de eeuw, L'homme armé. Die melodie diende als cantus firmus voor het ordinarium van bijna 40 Latijnse missen. Zes ervan zijn anoniem, hoewel musicologen er de stijl van Giullaume Dufay en Antoine Busnois in menen te herkennen. Van Dufay is trouwens een Missa super L'homme armé bekend, maar ook componisten als Johannes Ockeghem, Josquin Desprez, Pierre de la Rue, Jacob Obrecht, Jean Mouton enz. componeerden een mis op L'homme armé. Ook buiten Vlaanderen lieten componisten zich inspireren op dit lied: Palestrina componeerde zelfs twee missen op L'homme armé en verder Cristobal de Morales, Carissimi...

In navolging van Paul Van Nevel werd nagegaan in hoeverre het landschap en de kathedralen invloed hebben gehad op de scheppingen van deze polyfonisten. Er werd ook ingegaan op historische bronnen met vooral de Albums De Croÿ en de Descrittione di tutti i Paesi Bassi van Lodovico Guicciardini uit 1567.

Zelfs hedendaagse componisten vonden inspiratie in L'homme armé: Peter Davies, Poul Ruders, Mark Alburger, Christopher Marshall, maar vooral Karl Jenkins met zijn Mass for Peace.

Van onbekend naar onbemind naar bekend en bemind: Griekse epigrammen. Op een gedreven manier wist professor Kristoffel Demoen ons te verrassen met enkele pareltjes uit de Griekse poëzie.

Epigram, letterlijk opschrift en vaak een inscriptie op een steen, een kei, een pot. Veelal een grafschrift, maar evengoed een puntdicht, meestal ondeugend of eindigend op een pointe. De eerste epigrammen verschijnen al tijdens het ontstaan van de Ilias, je zou ze het begin van de poëzie kunnen noemen.

Bekend is de Anthologia Palatina, een bloemlezing van wel 3700 Griekse epigrammen van de 7^de eeuw voor onze tijdrekening tot de 6^de eeuw erna, bestaande uit vijftien boeken, thematisch gerangschikt: erotische epigrammen, grafschriften, votief epigrammen, homo-erotische epigrammen, beschrijvende epigrammen enzovoort.

De Anthologia Palatina bevindt zich voor het grootste deel in Parijs en voor het andere deel in Heidelberg.

Niet onbelangrijk zijn uiteraard de vertalingen. Ze kwamen van Patrick Lateur, Paul Claes, Helene Nolthenius, Marietje d'Hane-Scheltema, Ida Gerhardt, Hugo Claus en van Kristoffel Demoen zelf.

James Joyce, Ulysses en Geert Lernout: een drievuldigheid. Geert Lernout, intussen al meer dan 45 jaar bezig met James Joyce, wist alle aanwezigen te boeien met zijn gesmaakte lezing. Dat het vooral over Ulysses - het moeilijkste en beste (?) boek van de XXe eeuw - ging was geen verrassing. Prof. Lernout probeerde ons te overtuigen van het belang van de roman die zich afspeelt in Dublin op één dag: 16 juni 1904 (nou ja, eigenlijk duurt het verhaal tot na middernacht).

Joyce was een vernieuwer op veel gebieden, misschien nog het meest door als eerste voluit te putten uit onderwerpen van de (Griekse) mythologie, in casu de Odysseia van Homeros. Daarin werd hij sindsdien gevolgd door talrijke andere schrijvers. Lernout noemde hem daarom een meester-schrijver.

Ulysses werd in 1922 uitgegeven en dat deze roman voor het proza betekende, dat betekende The waste Land van T.S. Eliot.

Aan de hand van enkele voorbeelden liet Geert Lernout ons kennis maken met de finesses van de taal van Joyce en enkele typische kenmerken van zijn proza.

Ulysses, het blijft een monument in de wereldliteratuur.

Eerst een poëtische wandeling langs het Zuidervaartje waarlangs tien gedichten van Wisława Szymborska te vinden waren.

Marie-Claire en Carine lazen afwisselend het opgestelde gedicht voor, waarna Bart telkens enkele anekdotes uit het leven van Szymborska ten gehore bracht.

Bij elk gedicht begon het iets meer te regenen, zodat besloten werd de laatste twee gedichten voor in d’ Oude Schole te houden waar we eerst in de cafetaria onze dorst gelest hebben en daarna de tentoonstelling bezocht hebben.

Een mooie dialoog tussen de poëzie en de collages van Szymborska en het werk van (collage-)kunstenaars Sammy Slabbinck, Luc Fierens, Ria Verhaeghe en Stefaan De Croock (Strook). Schilder van stenen Bruno Van Dycke en beeldhouwer Bart Leenhouwers vervolledigden de tentoonstelling.

De dag werd besloten met een gezellige maaltijd in Du Phare.

Deze maal geen auteur maar een echte filmster en wat voor een !

Jan Vandekerckhove schreef een mooi boek over Marcello Mastroianni en stelde dit voor aan het publiek. Hierbij had hij het ook over zijn liefde voor Italië en het Italiaans. Zijn eerste kennismaking met de stem van Mastroianni en dat dit de doorslag gaf om meer te weten te komen over deze bijzondere man.

Uiteraard kwamen naast veel biografische weetjes ook de films waarin Mastroianni schitterde aan bod. Een interessant fragment was een scène uit Mi ricordo, sí, io mi ricordo, zijn laatste film.

Jan Vandekerckhove brak ook een lans voor de zwart-wit film, die hij  tijdloos noemde, een mooi object dat niet veroudert. De kijker weet vanaf het eerste beeld dat hij wellicht een iets romantischere, poëtischere, fragielere film te zien zal krijgen.

Opnieuw professor Geerts, dit keer over Italo Calvino Tijdens WO II vocht Calvino tegen zowel Duitse als Italiaanse fascisten.

Hij begon met het schrijven van een verzameling verhalen gebaseerd op zijn ervaringen tijdens de oorlog.

Natalia Ginzburg en Cesare Pavese moedigden Calvino aan om een roman te schrijven.
In de jaren vijftig produceerde Calvino een aantal opmerkelijke werken en verhalen uit vroegere tijden met een vleugje humor en fantasie.

Tegen het midden van de jaren vijftig bracht Calvino het grootste deel van zijn tijd door in Rome, op dat moment het politieke en literaire centrum voor Italianen. Italo Calvino stierf op 19 september 1985 op 61-jarige leeftijd in Siena.

Onze eerste lezing in het woonzorgcentrum Regina Cœli te Sint-Andries: een goede keuze zo is gebleken en ook het onderwerp, de Italiaanse schrijver Italo Svevo viel in de smaak. Dit was voornamelijk te danken aan de enthousiaste benadering van professor Walter Geerts.

Italo Svevo (1861-1928), vandaag – zeker in niet-Italiaanse milieus – vrij onbekend, leefde ook in zijn tijd wat op de achtergrond, maar zoals Professor Walter Geerts aangaf: plaats hem maar gerust naast Musil, Hofmannsthal, Roth en Joyce. Svevo, heeft zijn geboortestad Triëste nauwelijks verlaten.

Walter Geerts ging uitvoerig in op zijn drie belangrijkste romans: Una Vita (Een leven), Senilità (Een man wordt ouder) en zijn hoofdwerk La coscienza di Zeno (Bekentenissen van Zeno) uit 1923, ‘incontournable’ in de modernistische literatuur. Het is een subliem huwelijk tussen heerlijke literatuur en fijnzinnige psychoanalyse.

Ook vandaag is het een plezier om deze roman te lezen, maar dit geldt ook voor zijn andere proza.

In een vlotte en geanimeerde stijl wist Patrick Loobuyck zijn toehoorders een uur lang te boeien. Hij had het over de huidige impasse die het ‘wij-zijn’-denken vandaag beheerst en vaak tot ongenuanceerde uitspraken aanleiding geeft. De reden is, voor groot deel althans, te wijten aan de verandering die onze samenleving de voorbije decennia heeft ondergaan. God is dood en dat zullen we geweten hebben: onze maatschappij is danig geseculariseerd en kijk, nu velen van ons dat nog niet helemaal verwerkt hebben, is daar een andere voor ons vreemde religieuze levensbeschouwing die ons bereikt, die ons verrijkt volgens de enen, overspoelt volgens de anderen.

Wij contra zij of wij samen met zij? Het leidt doorgaans tot steriele discussies. Patrick Loobuyck pleitte in zijn lezing daarom om meer redelijkheid, meer gezond verstand, meer inzicht door objectieve feitenkennis en vooral door ons niet zo aan ons eigen gelijk te willen houden, maar ook eens met empathie de standpunten van de ander geduldig te willen aanhoren.

Een van de aanwezigen verwoordde het zo: ‘Onlangs was ik op de lezing van gedichten van Pessoa en dat was een ware ontdekking! De onthechting is compleet bij het lezen van zijn gedichten! Geen metafysica meer, geen filosofie, geen politiek, geen wetenschap alleen genieten op je stoel in de zon van de opdwarrelende blauwe rook van je sigaret. “Zijn" zonder daarbij na te denken.’

Zijn zonder daarbij na te denken, want het zijn en het denken zit in zijn poëzie en in die van zijn belangrijkste heteroniemen: Alberto Caeiro, Ricardo Reis en Alvaro de Campos.

Van al deze dichters droeg Leen Vermeiren gedichten voor in de vertaling van August Willemsen, zelfs een tweetal in het Portugees. Zo konden wij luisteren naar Wanneer de lente komt, In ons leven tallozen, Soms op dagen van volmaakt en zeer scherp licht, Wat wij zien van de dingen zijn de dingen, De Taag is mooier dan de rivier die stroomt door mijn dorp en nog een twintigtal andere gedichten.

Na de voorstelling werd nog de kortfilm A Hora (Het uur) van de Vlaamse cineaste Katja Louisa Stonewood vertoond, gebaseerd op de novelle van Fernando Pessoa Het uur van de duivel.

‘Ga zitten in de zon. Doe afstand / en wees koning van jezelf’ (Ricardo Reis)

Ons eerste intiem salon ging over Théodore Géricaults beroemde schilderij Het vlot van de Medusa.

Na een gesmaakt ontbijt konden we kennismaken met de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de compositie van dit iconische schilderij uit 1819. Vooraf echter werd er stilgestaan bij de aanleiding van dit schilderij, met name de schipbreuk van het fregat Medusa, op weg naar Senegal. Dertien dagen dobberde het vlot rond, van de 150 man aan boord bleven er ten slotte nog 15 uitgeteerde en door weer, wind en zon geteisterde mannen over toen ze gered werden.

Géricault had zijn schilderij gemaakt voor het Salon de Paris van 1819. Hij hoopte dat het Franse hof zijn werk zou aankopen, maar dat gebeurde niet. Pas na zijn dood werd het voor 6005 francs verkocht aan het Louvre, waar het nog altijd te bezichtigen is.

In tegenstelling tot veel van zijn voorgangers, schilderde Géricault ‘gewone helden’, geen heroïsche figuren uit de Napoleontische tijd, maar slachtoffers van het brute natuurgeweld, hun vertwijfeling, de gelatenheid van enkelen, de hoop van anderen. Ook al lag de scheepsramp van de Medusa politiek erg gevoelig in het toenmalige Frankrijk, het schilderij was zeker niet bedoeld om te provoceren.

Zoon van iemand die het gemaakt had in de industriële wereld, kwam hij al vroeg in contact met de nieuwe kunst van zijn tijd; zijn vader kocht namelijk nogal wat schilderijen van Turner. Privélessen tot zijn 17de en dan student aan Oxford. Intussen werd er een huwelijk gearrangeerd met Euphemia 'Effie' Gray. Een huwelijk dat er in feite geen was, want om onduidelijke redenen nooit geconsummeerd. Effie geraakt bovendien verliefd op de Prerafaëlitische schilder John Everett Millais met wie ze later zou trouwen. Haar huwelijk met Ruskin werd 'geannuleerd', aangezien de twee wettelijk niet konden scheiden. In zijn verder leven kwam Ruskin vooral op voor de Lower classes in de Engelse maatschappij. Zijn invloed was groot, maar nadat hij een proces verloren had tegen de schilder Whistler, omdat hij één van zijn schilderijen 'een pot met verf' had genoemd, was het zowat gedaan met zijn invloed. Zijn geestelijke vermogens gingen zienderogen achteruit en in januari 1900 stierf hij, 80 jaar oud.

Het gelijk van Eurydice

9 december 2018

Het gelijk van Orpheus

25 november 2018

De vraag stellen is ze nog niet beantwoorden en dat heeft Freddy Decreus op 25 november jl. eigenlijk ook niet gedaan. Wel is hij ingegaan op de oorspronkelijke mythe en zijn vele varianten, vooral later in de (kunst)geschiedenis. Er bestaan twee oorspronkelijke versies van het verhaal: dat van Vergilius en dat van Ovidius. Decreus zocht dan naar een drievoudige interpretatie: als mythisch drama (Orpheus was de zoon van Apollo), als menselijk drama (het verlies en de afdaling en terugtocht van Orpheus) en als bovennatuurlijk drama (de reis van de ziel: Orpheus als sjamaan).

Bij het mythische drama werd de klemtoon gelegd op het ei dat veel voorkomt in volksverhalen uit verschillende delen van de wereld en op de (be)tover(ing) van de (wilde) dieren, bomen en stenen. Kunstenaars als Vladimir Kush, Auguste Hirsch, Peter Wenzel, John Macallan Swan passeerden hier de revue. Meer aandacht ging naar de menselijke interpretatie, met name: man verliest vrouw, waarbij schrijnende beelden van kunstschilder Jan Cox en Jean Bilquin aan bod kwamen. Er viel heel wat te verftellen over de afdaling (katabasis) en de terugtocht (anabasis), theorieën van Lacan, Jung en Freud werden hierbij niet geschuwd: Orpheus, een man op zoek naar zichzelf.

Vers per Vers

19 - 28 oktober 2018

Het eerste (en laatste?) Poëziefestival is een feit. Een hele week lang stonden activiteiten in het teken van de edele dichtkunst. Een festival waarbij ook ander actoren betrokken waren: de cultuurdienst Zedelgem, de bibliotheek Zedelgem en het Davidsfonds Veldegem-Zedelgem.

Het startschot werd gegeven op vrijdag 19 oktober met een huldiging van Gwij & Agnes Mandelinck. Jammer genoeg konden Gwij & Agnes niet aanwezig zijn omwille van de zwakke gezondheid van de dichter. Wel aanwezig waren zijn kinderen en kleinkinderen. Het is een waardige en mooi hulde geworden met voorlezen van een tiental gedichten door Maité Gobyn en een voortreffelijke toespraak van de directeur van het Poëziecentrum Carl Destrycker (zie elders in dit nummer).

Tussendoor konden de aanwezigen genieten van het harpenspel van de zussen Emily en Mathilde Wauters, zij brachten werk van Cesar Franck, John Thomas, Johann Sebastian Bach (een transcriptie van de eerste vioolsonate door Fabrice Pierre) en een hedendaags stuk van Bernard Andrés.

Op het einde werd een geschenk overhandigd aan de zoon en dochters van Gwij en Agnes: een portret van Gwij Mandelinck, geschilderd door de plaatselijke kunstenaar Wilfried Vandecasteele (zei foto).

Twee dagen later bracht Patrick Lateur op een passende manier hulde aan de jarige Anton Van Wilderode (hij zou dit jaar 100 jaar geworden zijn). Hij deed dat met veel verve en illustreerde zijn lezing met talrijke fragmenten uit Van Wilderodes poëzie.

Weer twee dagen later mocht Daniël Billiet aan zeven gegadigden enkele knepen doorgeven: waarop moet je letten bij het schrijven van poëzie?

En lagen nog eens twee dagen tussen de volgende activiteit, een film over het leven van de dichteres Emily Dickinson, teruggetrokken en toch rebels, haar poëzie behoort tot de poëtische canon.

Een uitverkochte zaal mocht op zaterdag 28 oktober luisteren naar Francis Mus, hij maakte er een bevattelijke en zeer boeiende evocatie van vooral de dichter Leonard Cohen. Zijn uiteenzetting werd afgewisseld met een live optreden van vier muzikanten die uiteraard nummers van Leonard Cohen ten gehore brachten.

Daags nadien vond dan het slotevenement plaats. Vier plaatselijke dichters, Ann Dewulf, Alidor De Volder, Karel Declercq en Bart Madou, kregen er een podium om elk gedurende een tiental minuten hun gedichten naar voor te brengen. Tussendoor speelde de veelbelovende pianist Alexander Declercq de zgn. kleine sonate in A van Schubert, Grave uit études-tableaux van Sergeï Rachmaninoff en het sprankelde Les cloches de Las Palmas van Camille Saint-Saens.

Volgt er een tweede editie van dit Poëziefestival? Dat weten wij misschien volgend jaar.

Joseph Roth

Bloomsbury revisited - over de Bloomsbury Group

Aanvankelijk gebruikten de Egyptenaren beeldtekens of ideogrammen: een kruik schrijven was een kruik tekenen. Drie kruiken werden voorgesteld door drie kruiken, nogal logisch, maar 1000 kruiken? En eigennamen? En abstracte begrippen als liefde bijvoorbeeld? De oplossing was het gebruik van fonogrammen: niet de betekenis van het schriftteken was bepalend maar de klank. Zo betekende de klank ‘kha’ zowel duizend als lotusbloem, dus lag het voor de hand om ‘duizend kruiken’ te ‘schrijven’ als de afbeelding van een lotusplant plus een kruik. Het schrift werd op die manier een soort rebus. Peter De Smet gaf als voorbeeld: het woord bijbel zou je kunnen schrijven (of tekenen) als een bij en een bel. Maar zo eenvoudig was dat nu ook weer niet: de fonogrammen werden steeds condenser en mede door de verovering van Egypte door de Grieken verwerden de fonogrammen tot karakters. Net zoals hun buurvolkeren noteerden de Egyptenaren enkel de medeklinkers en omdat veel woorden zonder klinkers op elkaar leken, plaatsten de Egyptenaren zgn. determinatieven achter bepaalde begrippen, dat waren tekens zonder klankwaarde die de betekeniscategorie aangaven, bijvoorbeeld twee benen voor woorden die met beweging te maken hadden of een papyrusrol om een abstract begrip aan te duiden.

Uitstap naar Gent: Robots, De Krook, Richter

Zaterdag 9 december 2017

Bart Madou over Rilke en Worpswede

Zondag 3 december 2017

Rilke heeft niet zolang in Worpswede verbleven, nog geen twee jaar, al was dat voor hemzelf wellicht heel lang want elders woonde hij vaak minder lang, maar die twee jaar zijn wel heel bepalend geweest voor zijn verdere leven. Hij kwam in Worpswede als student en vrijgezel, maar vertrok er als echtgenoot en vader.

Maar Worpswede was in de eerste plaats een kunstenaarskolonie met schilders als Fritz Mackensen, Otto Modersohn, Hans am Ende, Fritz Overbeck, Heinrich Vogeler en last but not least Paula Modersohn-Becker, de vrouw van Otto.

Met Bart Madou maakten wij in de omgeving van het dorp een virtuele wandeling die startte op het plaatselijk kerkhof waar de jong gestorven Paula Modersohn-Becker begraven ligt en eindigde in het Barkenhoff, de woning van Heinrich Vogeler, beslist de veelzijdigste van de bende. Onderweg leerden wij over de schilders, vooral dankzij de monografie ‘Worpswede’ die Rilke schreef en maakten we kennis met enkele van hun werken.

Bert Schreurs over Rainer Maria Rilke

Zondag 19 november 2017

Als er één dichter is die altijd terugkeert, wiens gedichten ons blijven boeien en intrigeren, dan is het wel Rainer Maria Rilke.  Dit konden we die zondag aan de lijve ondervinden. Bert Schreurs, die recent nog Die Sonette an Orpheus vertaalde, bracht een stevige brok Rilke.

Hij begon zijn uiteenzetting met het lezen in het Duits en dan in vertaling, van wellicht één van Rilkes bekendste en ook mooiste gedichten : Herbsttag. Daarna loodste hij ons chronologisch doorheen het leven en werk van Rilke. Tussen de vele intussen bijna iconische beelden van Rilke door, nam Bert Schreurs ruim de tijd om gedichten uit het oeuvre van Rilke voor te lezen, telkens in de oorspronkelijke taal en dan in vertaling. Zo mochten wij luisteren naar Der Panther,  Archaischer Torso Apollos, Irre im Garten, L'Ange du Méridien, Quai du Rosaire, enkele sonnetten uit Die Sonette an Orpheus een substantieel stuk uit Die erste Elegie van de  Duineser Elegien en nog andere gedichten.

Ook konden wij luisteren naar fragmenten uit het proza van Rilke, zo uit Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke, uit Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge en uit zijn Rodin-monografie. Voor velen van de talrijke opgekomen aanwezigen was het een aangename wederontmoeting met deze grote dichter, voor sommigen was het ook een eerste kennismaking.

Rokus Hofstede over Pierre Michon

Zondag 29 oktober 2017

Alexander Roose over Michel de Montaigne

Zondag 8 oktober 2017

Roose ging dan dieper in op de inhoud en met name op de drie hierboven genoemde fasen: plicht, twijfel en genot. Hij eindigde zijn boeiend en erg gesmaakt exposé met Montaignes woorden uit het 13^de hoofdstuk van het 3^de boek: “Ons grote en roemvolle meesterwerk is passend te leven. Alle andere dingen – heersen, schatten vergaren, bouwen – het zijn hoogstens bijzaken en hulpmiddelen”.

Erbarme dich - film van Ramon Gielen

Vrijdag 29 september 2017

Naast verhalen over geloof en spiritualiteit bestond de film vooral uit mooie menselijke verhalen over de diepe band met de muziek van Bach. Een man fietste met de Matthaüs op z’n casetterecorder door stad en land op weg naar een graf, waar hij de liefde voor Bach deelt met zijn overleden vrouw. In een andere verhaallijn werd een vrouw  zodanig geraakt door de aria ‘Erbarme dich’, dat ze besloot een abortus af te blazen; haar dochter kon het daardoor in deze film navertellen. Schrijfster Anna Enquist vertelde over opmerkelijke parallellen tussen haar eigen leven en verdriet - zij verloor haar dochter - en dat van Bach, die een zoon verloor

Katlijne Van der Stighelen over Vrouwenstreken

Zondag 17 september 2017

Uitstap Dordrecht

Zaterdag 19 augustus 2017

In de namiddag kon het wat rustiger, en dus slenterden we langs de Dordrechtse binnenwateren – het leken wel de Brugse reien, maar dan zonder leuning of boordsteen! – en passeerden voorbij het stadhuis om ten slotte in het Dordrechts museum te belanden. Daar konden we genieten van a) een mooie tentoonstelling met werk van Aert Schouman (1710-1792) – allemaal vogels – en b) een Belgisch biertje op het terras. Dan zeer moe en nog meer tevreden huiswaarts of nee, nog een stop in Sint-Niklaas voor een Griekse maaltijd.

Uitstap Sint-Amands aan de Schelde en Hingene

Zondag 6 augustus 2017

Blauwe lucht en Het Beleefde Genot, het hoort blijkbaar bij elkaar en geef toe: een zonovergoten Sint-Amands, dat is een ommetje waard. Eerst even verwijlen bij het graf van Emile Verhaeren, waar wij luisterden naar zijn ‘Veerman’. Daarna een bezoek aan het Verhaerenmuseum met een uitstekende en gevatte gids. Zo werd het middag en konden wij aanschuiven aan de tafels van De Veerman.

In de namiddag ging het richting Hingene, waar in het kasteel d’Ursel een mooi uitgebalanceerde tentoonstelling te zien was: The beauty of the Beast. Oude meesters naast hedendaagse kunstenaars, de beestjes meestal netjes bij hun soortgenoten: honden bij honden, katten bij katten, vogels bij vogels, paarden bij paarden en ergens middenin het bij groot en klein wellicht meest gesmaakte werk: een groepje schapen van de Franse kunstenaar Jean-Luc Cornec, helemaal gemaakt van telefoons, telefoonsnoeren en telefoonhoorns. Tot slot de dag nog eens doorspoelen op een naburig terras en dan naar huis.

Yanick Maes over Ovidius

Zondag 11 juni 2017

De vloeibare wereld, dat was de titel die Yanick Maes aan zijn lezing over de Metamorfosen van Ovidius had meegegeven. Hiermee verwees hij naar het laatste deel van het boek (of de boeken) waarin Ovidius de Griekse filosoof Pythagoras opvoert die beweert dat er in de wereld niets is dat zijn vorm behoudt, dat alles voortdurend verandert van het ene in het andere en daarbij gebruikt hij de metafoor van de rivier, waarin het water altijd vloeit.

Na de gebruikelijke situering van Ovidius  in zijn historische context - de man leefde tijdens het tweede en derde decennium van Augustus' ambtsperiode en was ongetwijfeld de grootste dichter van zijn generatie - behandelde de spreker de Metamorfosen, een epos die zijn bedoelingen al vanaf de eerste regel duidelijk maakt.: "Ik wil gaan spreken van gedaanten die in nieuwe werden veranderd. (...) Goden, leidt ononderbroken mijn lied vanaf het eerste werelduur tot aan mijn tijd." Een universele geschiedenis dus vanuit het idee dat alles in een soort permanente stroom met elkaar verbonden is door het thema verandering. Daarbij illustreert Ovidius aan de hand van tientallen en trientallen verhalen hoe vormen voortdurend verschuiven.

Yanick Maes illustreerde zijn betoog met enkele van die verhalen, zo de veel voorkomende en typisch verkrachtingsverhalen o.m. van Calliope. Daarbij konden we genieten van talrijke voorstellingen van die  verhalen in de schilderkunst . We zagen werk van Tiepolo, Titiaan, Rubens, Boucher en vele anderen.

Yanick Maes over Vergilius

Zondag 21 mei 2017

Terug naar de toekomst luidde de ietwat raadselachtige titel die Yanick Maes aan zijn lezing over de Aeneis van, Vergilius meegaf. Hij opende met een kort overzicht van de beklemmende periode waarin Augustus keizer was in Rome. Voor veel dichters was het( echter een creatieve wonderperiode, denk maar aan Vergilius, Ovidius, Horatius en nog enkele anderen. Het was ook de periode waarin het Latijnse epos tot bloei kwam.

Met de Aeneis schreef Vergilius een nationaal epos over de oorsprong en de geschiedenis van Rome, met Augustus als duidelijk eindpunt van de geschiedenis. Jet was een ambitieus werk waarin hij zowel de Ilias als de Odyssee integreerde., het werd een verhaal van verloren en herwonnen identiteit met als doel de Romeinse suprematie te verklaren. Dat was reeds duidelijk merkbaar in de openingsparagraaf, die Yanick Maes fijntjes voor ons analyseerde. Nadien ging hij aan de hand van talrijke tekstvoorbeelden in op een aantal boeiende thema's die in het werk verscholen zitten, zo vluchteling en identiteit, persoonlijke emotie, vaders en zonen.

Wij herinneren ook graag de mooie, aangepaste illustraties die Yanick projecteerde en ook het slot van zijn lezing toen hij het prachtige gedicht van Joseph Brodsky, Aeneas en Dido, voorlas. De beginregels: "De grote man keek uit het raam / maar voor haar eindigde de wereld met de zoom / van zijn brede Griekse tunica / die door de rijkdom van zijn plooien leek op een stilstaande zee."

Met Mia Lingier tussen de zerken van kloosterkerkhoven.

Zaterdag 20 mei 2017

Ondanks het mooie weer van de vorige dagen, was het op zaterdag 20 mei wat wisselvallig, maar dat weerhield een zestiental fietsers niet om in het zog van, stadsgids Mia Lingier enkele kloosterbegraafplaatsen te bezoeken.

Wij startten op het Brugse Kerkhof, waar de meeste kloosters van Brugge hun kloosterlingen begroeven. Het was in veel geval een kwestie van moeten omdat begraven binnen de kloostermuren door de burgerlijke administratie ooit verboden werd. Zeker een twintigtal dodenakkers van kloosters zijn op het Brugs kerkhof  te vinden. Mia Lingier had ook de reusachtige sleutel van de kapel met crypte van de kanunniken van de Sint-Salvatorskathedraal bij zich zodat we even konden afdalen in deze kille en vochtige kelder.

Met fiets reden we dan dwars door het kerkhof naar de uitgang aan de Kleine Kerkhofstraat en van daaruit ging het via de Zeven Torentjes naar het kerkhof van de paters Benedictijnen te Steenbrugge, waar o.m. Dom Modest Van Assche begraven ligt.

Onze volgende halte was de priorij van Bethanie te Loppem. Het kerkhof ligt daar vrij diep in het bos, zodat we eerst nog een flink stuk moesten stappen. Als laatste stond de begraafplaats van de paters Benedictijnen van Zevenkerken op het programma, waar behalve een Chinese abt ook één enkele vrouw begraven ligt, de joodse Lotte Stein (nichtje van Edith) die tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in de abdij een toevlucht vond.

Luther en de muziek

Zondag 7 mei 2017

Het is dit jaar 500 jaar geleden dat Luther zijn 95 stellingen bekend maakte. In vooral protestantse gebieden wordt dit uiteraard met de nodige luister gevierd. Ook Het Beleefde Genot bracht zijn bescheiden bijdrage aan het Lutherjaar. In een zondagslezing ging Bart Madou dieper in op zowel de figuur van Martin Luther, zijn ideeën en zijn invloed op de kerkelijke muziek.

In het eerste deel werd vooral ingegaan op de tijd waarin Luther leefde en op zijn levensloop: zijn ouders, zijn studies, de 'Wende', toen hij na een hevig onweer besliste om monnik te worden en binnentrad bij de Augustijnen van Erfurt. De abt Johannes von Staupitz erkende al vlug zijn intellectuele capaciteiten en stuurde hem naar Wittenberg waar hij aan de universiteit verder studeerde tot hij de graad van doctor in de theologie behaalde. Het was in die tijd dat hij zijn 95 stellingen schreef waarin hij vooral het verderfelijke systeem van de aflaten op de korrel nam, maar ook de paus moest er aan geloven.

7de Thomas Mannlezing

Zondag 23 april 2017

Een activiteit organiseren op erfgoeddag is uiteraard niet evident, toch konden wij rekenen op ons trouw publiek én op een erudiete spreker: professor emeritus Silvain Loccufier nam ons mee op zijn zoektocht naar het begrip Moderniteit en dit langsheen de geschiedenis, waarvoor hij maar liefst 3800 jaar terug ging. Met name Zarathustra bedacht reeds de meeste elementen die vandaag nog gelden om moderniteit te kunnen begrijpen. Dat het begrip in de loop van de geschiedenis andere betekenissen en andere nuances gehad heeft ligt voor de hand. Hier ging professor Loccufier eveneens op in.

Figuren als Spinoza, Erasmus en Voltaire hebben allen een belangrijke rol gespeeld, maar ook de Franse revolutie had, ondanks de bittere schaduwzijden, een belangrijk schokeffect: vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid, iets wat uiteindelijk uitmondde in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De specifieke betekenis van het het begrip moderniteit werd zowel bekeken vanuit het individu als vanuit de maatschappij als geheel, waarbij profesoor Loccufier ook de belangrijke rol van de instellingen en de wetten beklemtoonde.

Dat er al heel wat verwezenlijkt is, is zeker waar, maar dat er nog veel werk aan de winkel is, mogen wij ook niet vergeten. Denk maar aan de gelijke behandeling van man en vrouw.

 J.S. Bach - Johannespassie

Woensdag 12 april 2017

In vooral protestantse landen is het een mooie traditie om in de Goede Week de Matteuspassie van Bach bij te wonen. Maar er is natuurlijk ook nog de Johanesspassie, weliswaar een stuk korter dan de Matteus, maar toch nog goed voor meer dan twee uur muziek.

In de Goede Week van dit jaar bracht Het Beleefde Genot, in samenwerking met de Pastorale eenheden Sint-Franciscus van Oostkamp en Tabor van Zedelgem en de fotoclub Kiwabi uit Zedelgem een prachtige enscenering van de Johannespassie op blu-ray.

Hiervoor werd de Sint-Pieterskerk te Oostkamp uitgekozen. Geen van de tientallen aanwezigen zal zich deze avond beklaagd hebben.

De serene regie van Peter Sellars en de geleefde uitvoering van de Berliner Philharmoniker onder leiding van Simon Rattle stonden borg voor een schitterende interpretatie.

Uiteraard droegn ook de solisten bij tot dit resultaat: Magdalena Kozena en Camilla Tilling, Topi Lehtipuu, Mark Padmore, Roderick Wiliams en Christian Gerhaher.

Yanick Maes over Lucretius

Zondag 2 april 2017

Titus Lucretius Carus leefde in de eerste helft van de eerste eeuw voor onze tijdrekening. Hij schreef , verdeeld over zes boeken, zijn opus magnum De rerum natura, Over de natuur van de dingen. Een poëtisch geschrift van meer dan 6000 verzen, een epos maar ook een leerdicht, waarin hij zijn grote liefde voor de leer van Epicurus niet onder stoelen of banken steekt. Hij schrijft tegen de angst, de angst voor de dood in de eerste plaats, die volgens hem de reden is waarom de mens zijn toevlucht zoekt tot allerhande buitenaardse projecties zoals de goden.

Heel interessant is zijn atoomtheorie avant la lettre: alles - maar dan ook alles - bestaat volgens Lucretius uit minuscule ondeelbare vaste deeltjes en verder is er de leegte en het toeval. En het is dit toeval dat er voor zorgt dat die deeltjes samen clusteren tot materie en zo de basis vormen van alles wat bestaat.

Yanick Maes begon - na een korte inleiding over Lucretius en het epicurisme - zijn verhaal over De rerum natura met het laatste deel, de epiloog, waarin Lucretius heel plastisch verhaalt over de pest in Athene. En zo klom hij stapsgewijs naar het begin van het boek waar Lucretius opent met een hymne aan Venus .

Magda Michielsens over Ayn Rand

Zondag 12 maart 2017

Ayn Rand, de zeer illustere en zeer onbekende. Zelfs prof. Mgda Michielsens wist te vertellen dat zij in haar opleiding filosofie en moraalwetenschappen, nooit van Ayn Rand had gehoord. Nochtans was Rand al tijdens haar leven een succesvol schrijfster van bestsellers als The Fountainhead (vertaald als De eeuwige bron) en Atlas shrugged (vertaald als De kracht van Atlantis).

In 1927 uit Sint-Petersburg geëmigreerd, leerde zij in de VS al snel Engels, vond een baantje in Hollywood en publiceerde titels als We, the living en Anthems. Haar doorbraak kwam echter met The Fountainhead, waarin een eigenzinnige, individualistische architect het opneemt tegen het establishment. Dit opkomen voor jezelf en niet voor de ander vormt ook de rode draad van Atlas shrugged en van haar denken, dat als systeem onder de naam Objectivisme bekend is geraakt.

Magda Michielsens spitste zich in deze lezing vooral toe op een samenvatting en duiding van Atlas shrugged en daaraan gekoppeld een inzicht in het ideeëngoed van Rand, dat in de VS furore maakte en zeker bij sommige geledingen van de Republikeinen, alleen... Ayn Rand was een rabiate atheïste en in de preutse maatschappij in Amerika kon men, zich moeilijk met die houding verzoenen. Haar atheïsme is bij velen steeds de achterliggende reden geweest om haar literaire werk te kraken.

Emmanuel Waegemans over Michail Boelgakov

Zondag 19 februari 2017

Wie Boelgakov zegt, zegt de meester en Margarita. Weinig schrijvers zijn zo verbonden met één werk als de Russische auteur Boelgakov (1891-1940).

Weer was het Emmanuel Waegemans die ons vergastte op een boeiende lezing over Boelgakov en zijn opus magnum: de meester en Margarita. Na eerst ruimschoots tijd genomen te hebben om een duidelijk tijdskader te scheppen van het Rusland begin 20ste eeuw, ging Waegemans over op enkele biografische aspecten van de schrijver om ten slotte uit te komen bij dé roman.

Niet iedereen was bekend met het werk, laat staan dat men het had gelezen, al bleken er op basis van de omhoog gestoken handen zich toch tamelijk wat  lezers in de zaal te bevinden die het boek gelezen hadden. Maar goed, een overzicht van het verhaal was ook voor die lezers nog boeiend.

En fantastisch verhaal, in beide betekenissen van het woord, zo bleek. Na deze vertelling, ging profesoor Waegemans op zoek naar de verschillende betekenissen die men er na het verschijnen aan gegeven heeft. Autobiografisch? Heel zeker, maar in welke mate? Politieke roman? Satirisch? Schelmroman? Sleutelroman? In feite is de meester en Margarita het allemaal. Hoe klonken de eerste recensies? En hoe was de receptie in en buiten de Sovjet Unie? Waarom heeft het zo lang geduurd vooraleer er een definitieve versie verscheen? Allemaal vragen waarop Emmanuel Waegemans een antwoord klaar had. 

Emmanuel Waegemans over Aleksandr Poesjkin

Zondag 29 januari 2017

Er zijn nog zekerheden in het leven en één daarvan is ongetwijfeld Aleksandr Poesjkin. De man heeft opstanden, staatsgrepen, rebellies, oorlogen, vijfjarenplannen ... overleefd en is nog overal aanwezig in Rusland. Bijna elke rus kent nog hele gedichten of fragmenten uit het hoofd, nog steeds wordt hij op handen gedragen: een nationale held.

Professor Emmanuel Waegemans kwam met vuur getuigen over deze hartstochtelijke dichter en schrijver. Zijn korte leven - hij werd nauwelijks 37 jaar -, zijn lichtgeraaktheid, zijn omgang met vrouwen (226 heeft hij er gehad, beweerde hij zelf), zijn verbanning en een onheil brengende haas op zijn weg, dat alles heeft zeer zeker bijgedragen tot zijn ongeëvenaarde populariteit.

Toch was Poejskin ook een zeer begenadigd dichter, wat wij dankzij enkele fragmenten die Emmanuel Waegemans voorlas konden beamen. Over zijn hoofdwerk, Jevgeni Onegin, een roman in verzen, deed Poesjkin acht jaar, waarbij hij elk jaar enkele strofen toevoegde en die dan publiceerde. Toen hij zijn eigen rijmelarij stilaan beu was, maakte hij een abrupt einde aan zijn 'roman'. En daarmee moesten al zijn lezers het dan maar doen.

Nadien werd nog heel wat nagepraat, niet met een chocolat de chez Pouchkine, maar ter gelegenheid van het nieuwe jaar, met een glas cava .

Poëziewandeling in Zedelgem

Donderdag 26 januari 2017

Op gedichtendag bij een temperatuur onder nul een wandeling organiseren? Jawel, en met succes. Vijf groepjes van elk ongeveer 10 man (al bestond de meerderheid van die groepjes veruit uit vrouwe) trokken van de ene frituurzaak naar de andere apotheek, via een schoenwinkel, een verswinkel en een heuse boekhandel.

Op elk van die plaatsen stond er iemand klaar om de mensen te verwelkomen met enkele zelf gekozen  gedichten. De wandeling werd besloten met een plenum in dienstencentrum de Braambeier, waar elke voorlezer/ster nog één gedicht ten gehore bracht. Die voordacht werd omkaderd door twee dwarsfluiten, leden van het muziekatelier JMA.

De avond werd besloten met een gemoedelijke receptie waarop vele deelnemers bleven 'plakken'.

Voor herhaling vatbaar? Wij denken van wel.

Bezoek aan Utopia, Sint-Pieterskerk en Abdij van Park

Zondag 15 januari 2017

Samen met een 25-tal leden van het Brugse Masereelfonds trokken we er op uit, naar Utopia!

Aangezien het de laatste zondag was waarop de tentoonstelling in Museum M kon bezocht worden was er veel volk. Maar de audiogidsen bewezen hun nut. More was more.

Over de middag een verzorgde maaltijd in een Aziatisch restaurantje in de Parijsstraat en dan op naar de Sint-Pieterskerk waar restaurateur Bernard Delmotte ons een ongemeen interessante kijk gaf op de restauratie van de gewelfschilderijen.

Het werd echter alleen maar interessanter toen we later op de dag arriveerden in de abdij van Park, waar Bernard Delmotte ons inwijdde in de geheimen van het restaurateurschap en ons liet kennismaken met het prachtige sierstucwerk van Jan Hansche (1672) aan de plafonds  in enkele zalen, waaronder de refter en zeker de bibliotheek.

Koen Stassijns en Nathalie Bosch met Veerman

Vrijdag 16 december 2016

Een heerlijke hommage aan Emile Verhaeren is het geworden. Koen Stassijns, vertaler, die met zijn prachtige stem gedichten van Verhaeren voorleest, tussendoor ook een beetje over diens leven vertelt.

Zijn jeugdjaren in Sint-Amands, zijn jongensjaren in de Jezuietencolleges te Brussel en Gent, zijn opleiding in de rechten, zijn stage bij de literaire advocaat Edmond Picard, zijn kennissenkring - al die kunstenaars: Ensor, Van Rysselberghe, enz, - zijn huwelijk met de kunstenares Marthe Massin, zijn vriendschap met het Belgische koningspaar en zijn onverkwikkelijke anti-Duitse houding tijdens WO I.

En Stassijns leest fragmenten uit Verhaerens gedichten: De Veerman, De koeherderin, Vlaamse Kunst, De molen, Opdat niets van onze omhelzing zou ontgaan, De Schelde...

Nathalie Bosch die met een dwarsfluit de poëzie heel natuurlijk en gepast omspeelt en dat alles in een het mooie kader van de gerestaureerde Brouwerij De Leeuw te Aartrijke.

Een mooie afsluiting van ons 2de lustrum.

Roland Ranson over Friedrich (von) Schiller

Zondag 11 december 2016

Zo, met een stevige lezing over Friedrich Schiller hebben wij de mooie Cultuurstad Weimar verlaten. Het bilan is bijzonder positief: iedereen wil naar Weimar! Voor Goethe, Liszt en ja ook voor Schiller, hoewel deze laatste wel het minst lang in Weimar verbleven heeft.

Roland Ranson behandelde heel gestructureerd leven en werk van Schiller, met speciale aandacht voor enkele van zijn bekendste werken, de toneelspelen Die Raüber, Don Karlos, Fiesco, Wallenstein en zijn historische geschriften zoals Geschichte des dreißigjährigen Krieges. Ook zijn ballades en gedichten kwamen ter sprake. Zo mochten wij luisteren naar wellicht zijn  bekendste gedicht, de Ode an die Freude. Daar hoorde vanzelfsprekend een fragment uit de koorfinale van Beethovens Negende bij.

De filosoof-estheet Schiller werd niet vergeten en uiteraard zijn vriendschap met dit andere literaire monument: Johann Wolfgang Goethe, een vriendschap die in het begin allesbehalve spontaan en hartelijk was. Maar beide grote geesten erkenden al vlug elkanders kwaliteiten en werden zo een onafscheidelijk duo.

Schiller, minder fortruinlijk dan Goethe, stierf op de leeftijd van 45 jaar en hij werd net als Mozart in een massagraf begraven om later weer opgegraven te worden en om bijgezet te worden in de Fürstengrub naast Goethe. DNA-onderzoek uit het begin van de 21ste eeuw toonde echter aan dat er in de kist stoffelijke resten van 3 verschillende personen bewaard werden, maar niet van Schiller. De kist staat er nog altijd, maar is nu leeg.

Luc Verpoest over Henry Van de Velde en het Bauhaus

Zondag 27 november 2016

De vierde lezing  in de reeks over de cultuurstad Weimar ging over de Belgische kunstenaar en architect Henry Van de Velde die als 39-jarige in 1902 en daar van meet af aan een belangrijke rol vervulde. Van de Velde, die een all-round kunstenaar was, negeerde de grenzen tussen kunst en sierkunst en gaf praktisch voor elk gebied van het leven vorm aan objecten. Maar in Weimar is hij bovenal bekend geworden omwille van zijn bouwwerken. Luc Verpoest, een autoriteit op het vlak van laat 19de-eeuwse en vroeg 20de-eeuwse architectuur, gaf ons een ruim inzicht in het werk van Van de Velde in en om Weimar. Zo konden we kennis maken met zijn eigen woning aan de Belvedère-allee, het Haus Hohe Pappeln, waar hij met zijn vrouw en vijf kinderen woonde.

Verder was er de Kunstgewerbeschule met zijn karakteristieke hoefijzervormige voorgevel. Interessant en mooi is ook het hoofdgebouw van de Bauhaus Universiteit, het zogenaamde Henry-van-de-Velde-gebouw  was in 1919 de oprichtingsplaats van het Bauhaus.

Elisabeth Nietzsche, zus van, mag beschouwd worden als één van de felste bewonderaars van Van de Velde, vooral zij zorgde ervoor dat hij in Weimar terecht kwam. Zo verbouwde hij Villa Silberblick, het latere Nietzsche-archief.

Behalve gebouwen ontwierp Van de Velde eveneens monumenten, zo kennen we in Weimar het familiegraf van Karl Koetschau, de directeur van het Groothertogelijk museum en het Goethe-Nationalmuseum.

De talrijke aanwezigen kunnen beslist terug blikken op een aangename en heel leerrijke voormiddag.

Roland Ranson over Johann Wolfgang (von) Goethe

Zondag 13 november 2016

De derde lezing  in de reeks over de cultuurstad Weimar behandelde niemand minder dan Johann Wolfgang Goethe. Opnieuw konden we rekenen op de eruditie en de vlotte verteltrant van Roland. Een zeer boeiend en zeer gevarieerd leven dat zo'n 83 jaar besloeg in anderhalf uur er door draaien... Faut le faire, en Roland deed het met verve.

Vooral de literaire creaties - zijn Werther, Faust, Wilhelm Meisters leerjaren, Natuurlijke verwantschap, zijn Italiaanse reis - kregen terecht veel aandacht, maar ook zijn relaties met zijn collega's en andere beroemdheden zoals Beethoven waren interessant. Zijn nauwelijks op twee handen te tellen verliefdheden, daar kan je als je het over Goethe hebt niet aan voorbij.

Maar Goethe beoefende ook de wetenschappen van zijn tijd, ook al konden zijn stellingen de toenmalige wetenschappers weinig bekoren.

Een bijzondere vriendschap was uiteraard deze met de veel jongere Friedrich Schiller, erg diep werd er niet op ingegaan gezien Schiller in een aparte lezing wordt behandeld.

Naast al deze biografische informatie konden we ook van enkele gedichten van Goethe genieten. We hoorden zelfs twee mooie liederen van Schubert op tekst van Goethe: Heidenröslein en Erlkönig.

Uitstap Borgerhout

Zaterdag 12 november 2016

De eerste winterkoude, maar gelukkig bleef alles droog die dag. Met 24 deelnemers trokken we eerst (na 2.15 u. reisplezier weliswaar) naar de Roma. Een avontuurlijke tocht langs gangen, steile trappen, in de coulissen, op de zolder... Maar zeker de moeite, met dank aan mevrouw onze gids trouwens.

Vandaar te voet naar 't Fonteintje een - jawel - Marokkaans restaurantje dat amper die hongerige (en dorstige) meute aankon. Na de muntthee trokken wij op weg naar de tentoonstellingsruimte van Sam Dillemans, en dat via het standbeeld van Julien Schoenaerts en Troubleyn, de werkplek van Jan Fabre.

Maar dan Dillemans: wat een meesterschap! Wat een expressie! Wat kracht in zijn doeken! Een heerlijk kunstenaar die je uren zou kunnen bekijken, alleen... er stond nog veel op het programma: een wandeling door het kleurrijke en gekleurde Borgerhout, de Offerandestraat om via het Conicksplein en de bibliotheek Permeke terecht te komen in de Chinese wijk. Een kort bezoekje aan de Sun  Wah en de Criée markt deed ons even in China wanen.

We kregen er niet genoeg van of beter de reisleiders kregen er niet genoeg want ze zeulden ons nog mee naar de 'Peperbus' oftewel de neo-romaanse kerk Sint Jan de Evangelist, ook daar een korte rondleiding door een enthousiaste mevrouw de gids.

Gelukkig lag Bar Leon vlak om de hoek, zodat we daar onze reuzendorst konden lessen, de meeste met een Chimay van het Vat. Op het programma stond nog de Cogels-Osylei, maar het late uur en de duisternis (en de vermoeide leden) zorgden ervoor dat dit luik naar een latere datum werd uitgesteld.

Een muzikale wandeling door Weimar met Bart Madou

Zondag 30 oktober 2016

De wandeling startte op de Platz der Demokratie waar er een standbeeld staat van Johann Sebastian Bach. Als 18 jarige was Weimar zijn eerste echte werkplek, hij verbleef zes maand in 1703, maar via Arnstadt en Muhlhausen kwam hij 1708 opnieuw in Weimar om er 9 jaar te blijven, eerst als hoforganist en vanaf 17014 als concertmeester.

Via an Frauenplan, waar Goethe gewoond heeft, trokken we naar jet oude kerkhof waar onder meer Johann Nepomuk Hummel begraven ligt. Hummel was een zeer verdienstelijk  en bijzonder virtuoos pianist, in 1819 werd hij Kapellmeister in Weimar en bleef dat tot 1833, het jaar van zijn dood.

Maar de bijzonderste componist die voor langere tijd in Weimar verbleef was ongetwijfeld Franz Liszt. Van 1848 tot 1861 woonde hij in de Altenburg, vlak buiten de stad? Tijdens zijn verblijf in Weimar had  Liszt een ware explosie van creativiteit, veel van zijn belangrijkste composities zagen daar het licht: zijn beroemde pianosonate in si klein, zijn symfonische gedichten, waarvan Les Préludes allicht het bekendste is, zijn Faust-symfonie en vele andere werken.

Als laatste van de echte muzikale Weimarers dienen we Richard Strauss te vermelden. Hij was er dirigent van de Staatskapelle Weimar van 1889 tot 1894.

En ja, de Dreigroschenoper van Kurt Weill speelt zich eigenlijk ook af in Weimar.

Weimar Klassiek en Weimar Republiek met Roland Ranson

Zondag 16 oktober 2016

Op 16 oktober ek. zijn we gestart met onze lezingenreeks over de cultuurstad Weimar. Het was onze secretaris die de spits afbeet met een lezing over de Weimarer Klassik en de Weimarer Republik.

Na vluchtig wat stil gestaan te hebben bij de aartshertogin Anna Amalia en de gang of 4: Goethe, Schiller, Herder en Wieland ging Roland vlug over tot het verhaal over de republiek van Weimar. Voorwaar een ingewikkelde kwestie die aan de hand van  passend beeldmateriaal en een degelijke analyse toch enigszins kon verstaan worden.

De periode van de Weimarrepubliek was een kort lot beschoren, deze eerste Duitse democratie werd in 1919 uitgeroepen in Weimar en duurde tot 1933, het jaar van de machtsovername door Adolf Hitler.

De directe gevolgen van de capitulatie in de Eerste Wereldoorlog, het ontstaan van de Republiek, de eerste samenstelling en de vele moeilijkheden die de republiek gekend heeft werden op bevattelijke wijze uitgelegd.

Enige aandacht werd tenslotte ook geschonken aan de kunstuitingen tijdens de Weimarrepubliek met o.a. Otto Dix en George Grosz.

Magnificat - dansfilm

Vrijdag 30 september 2016

Het Magnificat van Johann Sebastian Bach was het uitgangspunt van het ballet uitgevoerd door het Zürich Ballet en de choreograaf Heinz Spœrli. De voorstelling begon met de rustige tonen van de Allemande uit de partita in la-klein voor fluit, onmiddellijk gevolgd door het ‘joi de vivre’ van het derde Brandenburgs Concerto. Dan bevonden wij ons ineens in de wereld van de eerste solowerken voor viool, met name de eerste vioolsonate in sol klein. Spœrli intensifieerde daarna de rijkdom van de opgeroepen passie door het opnemen van twee aria's uit de cantates ‘Wo soll ich hin fliehen’ (‘Waarheen moet ik vluchten’) en ‘Ich habe genug’ (‘ik ben voldaan’). De voorstelling besloot met het Magnificat. Voor Spœrli was de tekst van het Magnificat niet zozeer een lofzang op de Verlosser, maar vooral een uitdrukking van een diep geloof.

Spœrli wilde met dit ballet beelden aan zijn publiek geven. Het zijn beelden die uit de stilte kwamen en er weer terug keerden. Hiermee hoopte hij verhalen en individuele herkenning te creëren.

Rita Backx over leven & werk van Konstantinos Kavafis

Zondag 18 september 2016

Geen madeleinekoekje, maar Retsina dit keer, en terecht want Rita Backx wist perfect een Griekse sfeer op te roepen met haar lezing overKonstantinos Kavafis, de grote Griekse dichter die het grootste deel van zijn leven in zijn geboortestad Alexandrië verbleef.

Het eerste deel van haar bespreking besteedde zij voornamelijk aan het leven en de leefomgeving van Kavafis, zijn afkomst en zijn selectieve keuze van de eerste lezers van zijn poëzie.

In deel twee ging zij dieper in op de erotische gedichten van Kavafis, zo kenmerkend voor deze dichter. Gedichten over herinneringen aan dagen vol lichamelijk genot, aan jeugdige schoonheid. Poëzie boordevol nostalgie.

De hele lezing werd prachtig gesynchroniseerd en geïllustreerd met filmfragmenten, foto's ten tijde van zijn leven, handgeschreven teksten enzovoort. Met een mooie stem las Rita Backx verschillende gedichten voor. Prachtig klonken zijn bekendste gedichten, Wachtend op de Barbaren en Ithaka.

Achteraf bij een glas Retsina klonk het commentaar van de aanwezigen unaniem: schitterend!

Tweedaagse Leiden

Zaterdag en zondag 21 en 22 augustus 2016

Gelukkig was de eerste dag vooral een buitendag: een fikse wandeling door de oude stad met gids Robert en Marie-Claire die de muurgedichten onderweg voorlas en becommentarieerde. Een bezoek aan enkele van de talrijke hofjes, de toegang is vaak verborgen in het straatbeeld, waardoor ze hun geheimen pas prijs geven als je door de smalle ingangspoort doorgaat. Even een pauze in de Pieterskerk.

Dag twee begon met de ene plensbui na de andere. Daarom trokken we eerst naar het Japanmuseum in het Sieboldhuis. Er was daar de vaste collectie van allerlei prullaria, meegebracht door de Duitse chirurg Philipp Franz von Siebold, die in opdracht van de Nederlandse koning een tijd op het kunstmatig eiland Dejima verbleef. Maar er liep toen ook een fijne tentoonstelling over verpakkingen en ja, noem het maar de Japanse verpakkingskunst. Heel verfijnd.  De regen was intussen al wat verminderd, we konden zonder paraplu doorstappen naar de Hortus botanicus voor een verfrissende, verzorgde en zeer smakelijke lunch (echt). Op eigen tempo kon iedereen na de maaltijd in de oudste kruidentuin van Nederland wandelen. Behalve in de serres was het ook aangenaam kuieren in de Japanse en Chinese tuin (met dank aan Von Siebold die ruim 700 exotische plantensoorten overbracht).

Villa Cavrois in Croix nabij Roubaix is pas één jaar open voor het publiek, gesitueerd in een prachtige omgeving. Robert Mallet-Stevens, een architect met een duidelijk modernistische visie kreeg er carte blanche van de steenrijke industrieel Paul Cavrois om er een exclusieve villa neer te zetten. Overdonderend, luxueus, subliem... woorden schieten tekort voor deze 'gezins'woning uit 1932, nu prachtig gerestaureerd en in zijn oorspronkelijke glorie hersteld. Dankzij de deskundige uitleg van Robert en André kwamen we heel wat te weten over de villa.

Op de middag werden we verwacht voor een a) lekker, b) uitgebreid en c) heel betaalbaar diner - geen evidente combinatie, maar hier dus wel, noteer de gelegenheid maar: L'escale Gourmande in Croix, eenvoudig van buiten, maar een menukaart om U tegen te zeggen.

Met een goed gevulde maag trokken we richting het vlakbij gelegen Tourcoing voor een bezoek aan de tentoonstelleng 'Eugène Leroy en miroir', voor de meesten een nobele onbekende, maar een schilder met verrassende en door velen heel erg gesmaakte doeken.

Na het bezoek aan het MUba was het hoog tijd voor een verfrissing op het marktplein van Tourcoing naast de fonteinen die voor extra verkoeling zorgden. Het programma was evenwel nog niet afgewerkt, volgden nog: een bezoek aan Hospîce d'Havré, waar er ook een tentoonstelling van jonge kunstenaars te zien was en een kijkje in de Jardin botanique. Alles bij elkaar een heel aangename dag!

Rita Backx over leven & werk van Marcel Proust

Zondag 29 mei 2016

Een volle bibliotheek en terecht, want Rita Backx, perfect geassisteerd door haar man Peter, slaagde erin om in 2 x 40 minuten een prachtige inleiding te verzorgen over het leven maar vooral het werk van Marcel Proust.

Ze begon haar betoog met een overzicht van Prousts leven, dat er nogal prozaïsch uitzag en dat 'geen zinnig mens zou willen leiden', zoals Alain de Botton het uitdrukte.

In een tweede deel werd de roman 'Op zoek naar de verloren tijd' aangepakt en samengevat (voor zover dat mogelijk is).

Na de pauze ging de spreekster in op de betekenis van de tijd (of de tijden) doorheen de roman: de verloren tijd, het labyrint van de tijd, de hervonden tijd enz.

De lezing werd besloten met het traditionele aperitief, maar dit keer geserveerd met een madeleinekoekje en niet te vergeten: Rita Backx komt terug op 19 september met een presentatie van Konstantinos Kavafis.

Voorstelling Klankschalen

Vrijdag 13 mei 2016

Vrijdag de dertiende. Toch geraakte het zaaltje van de bib behoorlijk gevuld voor de voorstelling van Bart Madou's vijfde poëziebundel, Klankschalen.

Roland Ranson, secretaris van Het Beleefde Genot, leidde deze avond in met enkele spitse weetjes over de auteur. Dan ging hij over op de situering van de bundel en de duiding van enkele gedichten.

Rietje Vanhaecke, zelf dichteres, zorgde voor een rimpelloze voordracht van een twaalftal gedichten uit de bundel.

De voorstelling werd tevens opgeluisterd met twee stukjes Bach op piano.

Op het einde dankte de dichter Rietje, Roland en de bibliotheek van Zedelgem en dan was het tijd voor de traditionele signeersessie en de al even traditionele receptie.

De bundel is te koop bij Het Beleefde Genot en kost 17 €, leden van HBG betalen 15 €.

Prof. Hendrik Vos verzorgde de 6de Thomas Mannlezing

Zondag 8 mei 2016

Moederdag en stralend zomerweer op deze lentedag, en toch zakten een 80-tal nieuwsgierigen af naar GLAZ in Loppem voor de 6de Thomas Mannlezing.

Een bijzondere lezing, want Het Beleefde Genot bestond 10 jaar en kreeg bij die gelegenheid een receptie aangeboden van het Gemeentebestuur van Zedelgem, en dus mocht het ook iets meer zijn en dat iets meer was een erg geapprecieerd optreden van De Kleine Zingerij uit Veldegem tijdens de lezing.

Wat de lezing zelf betreft: prof. Luk Van Langenhove leidde op een gedreven manier de spreker en het ontwerp in. Minstens even gedreven was dan de eigenlijke lezing door prof. Hendrik Vos : 'Hoe Europa ons leven beïnvloedt'. Verrassend, boeiend en heel interessant.

Hendrik Vos illustreerde zijn betoog met talrijke sprekende voorbeelden. De tijd ontbrak om dieper in te gaan op de grote uitdagingen waarvoor Europa zich vandaag geplaatst ziet, maar wij onthouden vooral dat Europa nog nooit een stap teruggezet heeft: de Euro, Schengen, het zijn volgens Hendrik Vos blijvers en verder dat Europa zich wel steeds uit elke crisis omhoogwerkt, zij het schoorvoetend en ploeterend en soms op zijn Echternachs. Hoe dan ook, iedereen tevreden en dat gold ook over de receptie nadien.

Bart Madou over de cellosuites van Johann Sebastian Bach

Zondag 17 april 2016

De cellosuites van Bach, een monument in de muziekliteratuur! Bart Madou bracht een geanimeerde lezing over deze werken, ontstaan tijdens Bachs verblijf in Anhalt-Köthen, waar bij kapelmeester was in het orkest van prins Leopold.

Bach verklankt en verbeeld was de ondertitel van de lezing en dat was het ook. Naast een algemene inleiding op de suites als zodanig, werd er gefocust op twee van de zes cellosuites: de derde, door Rostropovich de Glans genoemd, en de zesde, door Rostropovich het Zonlicht genoemd.

Wij konden genieten  van enkele fragmenten gespeeld door Mstislav Rostropovich in de Sainte-Madeleinebasiliek van Vézelay, van Pieter Wispelwey in de Holywell Music Room in Oxford en van Jean Guilhem Queiras in de Sankt-Cyriakkirche te Sulzburg.

In een tweede en derde deel werden er fragmenten van verschillende choreografen vertoond: Falling downstairs van de Amerikaanse choreograaf Mark Morris, Moon water van de Taiwanese choreograaf Lin Hwai-Min en In den Winden im Nichts van de Zwitserse choreograaf Heinz Spörli.

Verrassend mooi was het filmpje met het koppel Jayne Torvill en Christopher Dean, wereldkampioenen kunstschaatsen voor koppels, die dansten op de 6de suite voor cello gespeeld door Yo-Yo Ma.

Peter De Smet over Het Oriëntalisme in de literatuur en de muziek

Zondag 13 maart 2016

De laatste lezing over het Oriëntalisme spitste zich vooral toe op de figuur van Eugène Delacroix (1798-1863), die in 1832 naar Marokko en Algerije reisde, en diens grote bewonderaar, maar bij ons minder bekende schilder Théodore Chassériau (1819-1856), met zijn gevechtsscènes met Arabische ruiters en scènes uit het leven van Algerijnse vrouwen. 

Een groot deel van de lezing werd ook ingenomen door de sterke invloed van Lord Byron met o.m. zijn ‘The Giaour’ uit 1813 op vooral Franse meesters.

De Oriëntaalse literatuur werd ook besproken: Gustave Flaubert met zijn Salammbô en Victor Hugo (Les Orientales) en verder konden we luisteren naar enkele Oriëntaalse voorbeelden van muziek: de bacchanale uit 'Samson et Dalila' van Saint-Saens, de aria van Salammbo uit Citizen Kane, uiteraard 'In a Persian Market' van Albert Ketelbey en tot slot weerklonk het bekende 'Night and Day' van Cole Porter.

Peter De Smet over Het Oriëntalisme in de 19de eeuw

Zondag 21 februari 2016

Peter De Smet begon dit keer met een kort samenvatting van de vorige lezing: het begrip Oriëntalisme werd nogmaals gedefinieerd en in vogelvlucht kwam ook de Turquerie van vooral de 18^de eeuw aan bod.

Maar het Oriëntalisme kende pas haar hoogtepunt in de 19^de eeuw met ongeveer 6 miljoen (!) schilderijen uit die periode, waarvan de helft weliswaar verloren gegaan is of zich op een onbekende bestemming bevindt.

Na Turkije blijkt nu vooral Egypte een grote aantrekkingskracht uit te oefenen op vele kunstenaars. Dat werd mede veroorzaakt door de veldtocht van Napoleon tegen Egypte die in zijn kielzog 170 ‘savants’ meesleurde. Onder hen bevonden zich ook vele kunstenaars die de gebeurtenissen moesten documenteren. Meestal deden ze dat middels een schets die ze dan in het thuisland uitwerkten tot soms imposante doeken.

Typisch uit die periode was ook de (mannelijke) blik op de Oosterse harem. Omdat het voor mannen strikt verboden was een harem te betreden, deden de wildste verhalen de ronde die dan met veel fantasie op het doek werden gebracht.

Op het einde maakten we ook nog kennis met twee ‘Oriëntaalse’ componisten uit die tijd: Félicien David en Marie Jaëll.

Peter De Smet over Het Oriëntalisme in de 18de eeuw

Zondag 31 januari 2016

De eerste activiteit van 2016 was een voltreffer en dat vooral dankzij de erudiete en enthousiaste uiteenzetting van Peter De Smet, egyptoloog en 'oriëntalist'.

Wij maakten vooral kennis met de Westerse kijk op het Oosten en met name de verhouding met het Ottomaanse rijk, en dit vanaf de Renaissance.

In de 18de eeuw waren vooral de Turquoiserieën bon ton en misschien nog het meest in Frankrijk. Schilders, schrijvers en componisten zochten hun inspiratie in het al dan niet verbeelde Turkije, dat overigens model stond voor het hele Oosten.

Zo maakten, we onder meer kennis met schilderijen van Jean-Baptiste Van Mour, Carl Van Loo, Jean-Etienne Liotard. Vooral deze laatste liet enkele charmante werkjes na. Molière, Racine en Voltaire vonden ook inspiratie in het Nabije Oosten en niet te vergeten de Lettres Persanes van Montesquieu. Wat muziek betreft, hier konden we luisteren naar de Turkse mars van Jean-Baptiste Lully uit zijn opera Le Bourgeois gentilhomme en naar originele Turkse muziek opgetekend door de Moldavische prins en componist Dimitrie Cantemir. Al bij al een boeiende kennismaking met de visie van het Avondland op het Nabije Oosten van de 18de eeuw.

Sander Hens over de Mahabharata

Zondag 15 november 2015

De laatste activiteit van 2015 was een lezing over de Mahabharata. De spreker was Sander Hens, doctorandus aan de afdeling “Talen en Culturen van Zuid- en Oost-Azië” van de Ugent.

Sander Hens begon met een aantal feiten over de epische traditie in India, waarna hij een synopsis probeerde te geven van de Mahabharata. Inderdaad proberen want het epos bestaat uit 18 boeken, samen goed voor 75000 regels. In vertaling beslaat het werk zo'n 5000 bladzijden. Vandaar dat het onmogelijk was een volledig beeld te schetsen van wat er allemaal in gebeurt.

Toch kregen we een goed idee van het verhaal over de broederstrijd tussen de de Pandava’s en de Kaurava’s.

Na deze synopsis had Sander Hens het nog over de betekenis van het werk en de verschillende interpretaties ervan. Ook de soms uiteenlopende receptie van de Mahabharata zowel in het Oosten als het Westen kreeg aandacht.

Ten slotte vernamen we hoe de Mahabharata tot op vandaag een levendige traditie is gebleven.

Julia Montoya over de Popol Vuh en andere scheppingsverhalen van de Maya's

Zondag 4 oktober 2015

Op zondag 4 oktober2015 om 11 u. verzorgde Julia Montoya een lezing over de Popol Vuh.

Zij begon met een uitgebreide inleiding over de ontdekking en vertaling van de Popol Vuh.

Daarna volgde een samenvatting van dit heilige boek, waaruit zij vele passages citeerde, dit illustreerde zij met afbeeldingen van authentieke muurschilderingen maar ook met moderne aquarellen van Diego Rivera.

Het verhaal over de schepping van de mens is behoorlijk complex, de moeilijke namen van de protagonisten dragen natuurlijk niet bij tot een goed begrip van het geheel. Niettemin is het verhaal bijzonder boeiend, vooral de schepping van de uiteindelijke mensen had heel wat voeten in de aarde. Pas na een vierde poging slaagden de goden erin de mensen zoals wij die kennen te scheppen.

Julia Montoya had ook enkele interessante boeken meegebracht o.a. een mooie facsimile van de zgn. codex Borgia, een precolumbiaans geschrift bestaande uit 76 op dierenhuid beschilderde bladzijden.

Bart Madou over de Edda

Zondag 20 september 2015

Op zondag 20 september 2015 om 11 u. was het de beurt aan Bart Madou om een uiteenzetting te geven over de Edda.

Het werd vooral een literaire benadering van dit sagenboek waarbij enige historische omkadering niet ontbrak.

In feite zijn er twee Edda's: een oudere, poëtische Edda waarvan de auteur niet bekend is en een latere proza-Edda geschreven door Snorri Sturlusson. De hier behandelde Edda betrof vooral de poëtische Edda met zijn 16 godensagen en 18 heldensagen.

Omwille van de verstaanbaarheid van vooral de godensagen was enig inzicht in de Noorse mythologie onontbeerlijk, vandaar dat er werd stilgestaan bij zowel het Oud-Noorse wereldbeeld als bij het scheppingsverhaal van goden en mensen.

Enige aandacht werd er ook besteed aan de vertaling uit het IJslands, waarbij de vrijere vertaling van Marcel Otten uit de jaren '80 van de vorige eeuw de voorkeur kreeg op de bijna 100 jaar oude en meer letterlijke vertaling van De Vries.

Tenslotte lazen we samen de Voluspa, het lied van de zieneres, het eerste lied van de poëtische Edda, uiteraard voorzien van de nodige verklarende commentaar. De lezing werd ten slotte afgesloten met een beker mede.

Bezoek Triënnale Brugge 2015

Zaterdag 12 september 2015

Met 18 waren wij om de Zuidelijke archipel van de Brugse Triënnale aan te pakken. Met onze gids Dirk Vercoutter waren we meteen gelanceerd. Een woordje uitleg over de opzet van het hele gebeuren kregen wij in het immigratiekantoor, een omgebouwde zeecontainer op het stationsplein. Van actualiteit gesproken. De Vlaming Daniël Dewaele tekende voor dit object. Vandaar richting Begijnhof, om in de binnentuin naar boven te kijken, naar de boomhutten van de Japanner Kawamata, misschien wel de meest poëtische installatie van deze Triënnale. Indrukwekkend was beslist de hoogspanningsmast in de bocht van de Bakkersrei, een realisatie van HeHe, een Brits-Deens koppel. Voor de Sint-Salvatorkathedraal mochten we rustig wandelen rond Wu Wei Er Wei (Doing Nothing Doing), een Chinese rotstuin, maar dan vervaardigd uit afbraakmateriaal van Chinese huizen. Ontwerper hiervan de Chinese kunstenaar Song Dong. Wellicht de meest bekeken installatie, want in de drukke Steenstraat. Op de Markt konden we niet naast de groteske diamant van de Noorse Vibeke Jensen kijken, ook even binnen op de bank plaatsnemen en van daaruit de Halletoren bespieden met zijn altijd naar ons glurende galmgaten. Even bekomen op een terras met een fris biertje en voor de hardnekkige kunstliefhebbers onder ons volgde dan nog een combiné: de Centrale en Noordelijke archipel. De rode vlag aan de Canal Swimmer’s Club, een realisatie van het Japanse architectencollectief Bow Wow, nodigde niet uit tot een duik in de van frituur- en andere vetten gereinigde reien, maar we moesten verder naar het Sasplein waar de Amerikaans Joodse Romy Achituv zowaar een Brugs gevelhuisje op de woelige wateren van de Lange Rei liet dobberen. Een laatste bezoekje aan de pakhuizen, waar de Noorse Anne Senstad een woord- en beeldspeling maakte met haar lichtsculptuur ‘Gold guides me’, net als Rainer Ganhal’s chocoladen Uber Capitalism een aanklacht tegen de excessen van het kapitalisme. Twee andere lichtsculpturen van de Brit Nathan Coley wierpen onderweg reeds hun licht op ons. Een stevige maaltijd in de gezellige Bistro Tableau besloot deze vermoeiende, maar mooie namiddag. (Klik op de foto voor enkele sfeerbeelden)

Uitstap naar Mons

Zaterdag 22 augustus 2015

Om 14 uur startte onze echte Bergentocht, straat op, straat af, trap op, trap af. De eerste trap was die in La maison de papier, nee geen papieren huisje maar een galerij waar ontwerpen van de meer dan 300 kunstvlaggen die de het straatbeeld opfleurden tentoongesteld waren. Volgende halte: 3D biolab art, een tentoonstelling op het raakvlak tussen kunst en wetenschap. Tot de tentoongestelde werken behoren experimenten met biobrandstofcellen, de nieuwste generatie groene energie, een verkenning van het stedelijke ecosysteem door bijen enz.  Een straat verder was er dan ‘Mons en 2015 photos’, een 100-tal kunstfoto’s in de kruisgang van een voormalig klooster. Een voltreffer was echter ‘Tirage à l'appui’: 39 kunstenaars kozen elk een foto die hen raakte en lieten zich dan door die foto inspireren. Resultaat: een verfrissende ontmoeting tussen visuele en plastische kunsten. Via La Maison folie, waar er een tentoonstelling te zien was onder de naam ‘Till we drop’: ene John Paul Lespagnard in een zwartgeel gestreept wespenpakje nam ons mee op een reis vol apparaten die rituelen, gewoonten en gebruiken van de toerist verbeeldden. Tenslotte arriveerden we in ‘Atopolis’, een groots uitgewerkte tentoonstelling van actuele kunst met vooral installaties. Meest opvallend was allicht de zaal waar Francis Alÿs zijn project voorstelde waarbij Spaanse en Marokkaanse kinderen aan beide kanten van de straat van Gibraltar met bootjes gemaakt van schoe­nen op symbolische wijze de con­tinenten met elkaar verbonden. De dag werd besloten met een laatste glas op de markt van Bergen. (Klik op de foto voor enkele sfeerbeelden)

Jo Berten over Bruges-la-morte

Zondag 7 juni 2015

Op zondag 7 juni 2015 om 11 u. mochten we opnieuw Jo Berten begroeten met een opgemerkte lezing over Bruges-la-morte van de Franstalige Vlaamse schrijver en symbolist Georges Rodenbach.

Na enkele weetjes over de schrijver en zijn afkomst had Berten het over het bekendste werk van de schrijvcer: Bruges-la-morte.

Eerst als feuilleton verschenen in de Parijse krant Le Figaro, tussen 4 en 14 februari 1892 werd Bruges-la-morte vier maanden later door de uitgeverij Flammarion uitgegeven, aangevuld met twee hoofdstukken.

pARTcours 2015

 23 tot 25 mei  2015

pARTcours 2015, de tweejaarlijkse kunstroute georganiseerd door de Cultuurdienst van de Gemeente Zedelgem zit er weer op !

Voorwaar een mooie en bijzonder geslaagde editie (mede met dank aan de weergoden). Maar ook veel nieuwe kunstwerken en kunstenaars en een groepstentoonstelling rond het thema 'Vrede' in het gemeenschapscentrum GLAZ die bijzonder vakkundig opgesteld werd door Rika Van Dycke en Brigitte Vrielinck. Het resultaat mocht gezien worden!

En lus van ca. 25 km verbond 11 verschillende locaties, waaronder enkele ateliers van beeldende kunstenaars. Fietsen op een zonovergoten Pïnksterdag was heerlijk, vandaar de drukte op deze zondag.

Zaterdagavond was er ook de film Flamenco, flamenco van Carlos Saura, waarbij Het Beleefde Genot initiatiefnemer en medeorganisator was. Een 40-taml toeschouwers genoten van een sprankelende afwisseling van flamenco.

Wat valt er te onthouden van deze kunstroute? Vooral dat er in Groot-Zeddelgem blijkbaar enorm veel talent zit, twee dat er ook een geïnteresseerd publiek voor bestaat. Voor herhaling vatbaar? Jazeker, tot in 2017!

enkele sfeerbeelden van pARTcours 2015...

Voorstelling De Oorlog van Sif

Zondag 26 april 2015

Voor de gemeente Meulebeke was Erfgoeddag dit jaar ook de gelegenheid om het boek 'De Oorlog van Sif' van Meulebekenaar Roger Vankeirsbilck (1925-2009) voor te stellen. Dit boek, in feite een herdruk van een in 1985 in eigen beheer uitgegeven werk, werd heruitgegeven door Het Beleefde Genot.

De voorstelling vond plaats in het gemeentehuis van Meulebeke. Burgemeester Verwilst verwelkomde de aanwezige genodigden, waarna Jocelyne Vankeirsebilck, dochter van de auteur en inwoonster van Meulebeke, de aanwezigen in naam van de familie dankte.

Daarna gaf Bart Madou, voorzitter van Het Beleefde Genot, enige toelichting bij het ontstaansproces van de huidige uitgave.

Tot slot las Julie Goderis, eveneens familie van de auteur, een lang fragment voor uit het werk. De voorstelling werd besloten met een receptie, aangeboden door het gemeentebestuur van Meulebeke.

Het boek is verkrijgbaar bij de familie Vankeirsbilck en bij Het Beleefde Genot. Enkele sfeerbeelden.

5de Thomas Mannlezing: Mark Eyskens

Zondag 19 april 2015

Voor deze lustrumeditie hebben wij prof. em. Mark Eyskens uitgenodigd. Eyskens werd voortreffelijk ingeleid door zijn collega, prof. em. Rob Devos van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte aan de K.U.L. Daarna nam prof. Eyskens ons mee op een reis in de toekomst, naar wat er dus allemaal op ons af dreigt te komen, goed en kwaad, waarbij hij steeds de vraag stelde naar de ethische consequenties van al dat fraais dat vooral de komende generaties te wachten staat. Maar eerst gaf hij duiding over enkele nabije (r)evoluties, zo de uiteenvalling van het communisme, de crisis van het kapitalisme met de bankencrisis als hallucinant hoogtepunt, waarbij de economist Eyskens duidelijk op zijn eigen terrein speelde.

Eyskens vervolgde dan met wat hij het BINC-model noemde, omwentelingen op het gebied van de biotechnologie (B), de informatica (I), de nanotechnologie (N) en de cognitieve wetenschappen (C), met name de neurowetenschappen en vaak de combinatie van twee of meerdere categorieën samen.

Tot slot waagde Mark Eyskens zich nog aan een voorzichtige theologische hypothese: niet God heeft de mens geschapen, maar wij moeten God scheppen.

De lezing werd afgerond met vragen vanuit het publiek en besloten met de traditionele receptie. De volledige tekst van de lezing is te vinden in het zomernummer 2015 van Toverberg.

Een sfeerbeeld...

Uitstap naar Saint-Jans-Cappel en de Zwartberg

Zaterdag 11 april 2015

Echt mooi kon je het weer niet noemen toen we 's morgens om kwart voor tien vertrokken in Hoogveld. Voor het eerste dagdeel was dat ook niet nodig: een bezoek aan het Marguerite Yourcenarmuseum in Saint-Jans-Cappel met Piet Hardeman uit het naburige Westouter als gids. Foto's, een stamboom, aquarellen en natuurlijk boeken. Bovendien hadden ze een kamer ingericht, helemaal naar het voorbeeld van de werkkamer van Yourcenar in Petite Plaisance, het huis op Mount Desert Island waar ze, samen met Grace Frick, een groot deel van haar leven doorgebracht heeft. Over de middag een korte verplaatsing naar Belle of Bailleul zoals het nu officieel heet, om de inwendige mens te versterken met het oog op de wandeling die ons te wachten stond.

Misschien was het niet zo'n goed idee om te beginnen met een onvervalste Picon au vin blanc, want de enige van de groep die er geen genomen had, bleek 's namiddags de beste klimmer te zijn. En ja, klimmen was de boodschap om de Sentier des jacinthes af te wandelen en, jawel, in de blakende zon. Tot aan het bos viel het nog mee, maar met een stevig afdaling naar een beekje, begon het pas echt serieus te worden. Opnieuw was de onvermoeibare Piet Hardeman onze gids. Af en toe konden we wat uitrusten bij een van de talrijke infoborden met teksten van vooral Yourcenar, teksten, die de gids telkens weer in het Nederlands vertaalde. Na een tocht van zowat drie uur, terug in Saint-Jans-Cappel waar onze 'tongen rechtop stonden van de dorst' om een al even onvermoeibare Willy te citeren. Café aan de kerk gesloten, maar geen nood, vijf kilometer verder lag Westouter waar eetcafé Sint-Hubertus voor de gelegenheid tot heus drinkcafé werd omgetoverd voor de dorstige groep uit Zedelgem.

Jo Berten gidst ons door het Brugge van de Franstalige literatuur

Zaterdag 4 april 2015

Grote Markt Brugge, zaterdag 4 april, vooravond van de start van de Ronde van Vlaanderen, en dat zullen we geweten hebben. Wat een menigte, wat een gekakel en een gefotografeer over en weer! Maar gelukkig wist Jo Berten de minder drukke en niettemin interessante plekjes van literair Brugge te vinden. Franse literatuur wel te verstaan, of Franstalige literatuur, want nogal wat Vlamingen hebben hier hun (Franstalige) stempel gedrukt.

Minder bekende goden passeerden ooit langs de gevels en nu de revue. Michel de Ghelderode, Georges Rodenbach, maar ook Victor Hugo, Alexandre Dumas en last but not least Marguerite Yourcenar, wier roman l'œuvre au noir zich trouwens voor een groot deel in het Brugge van de renaissance afspeelt.

Een wandeling die in de kuiten beet en het was dan ook een welkom moment als de vermoeide strijders eindelijk mochten aanschuiven voor een driegangenmenu in het Strijdershuis.

Maar na de maaltijd was de dag nog niet voorbij. Allen naar het Meersenhuis voor de film l'œuvre au noir van André Delvaux naar de gelijknamige roman van Yourcenar. Een rijk gevulde namiddag en een rijke oogst aan weetjes over de Franstalige literatuur in Brugge was ons deel.

Jo Berten over Marguerite Yourcenar

Zondag 22 maart 2015

Op zondag 22 maart 2015 om 11 u. hield Jo Berten een opgemerkte causerie over de Franse schrijfster Marguerite Yourcenar in de bibliotheek van Zedelgem. De zaal zat afgeladen vol zoals dat dan heet en terecht: we mochten snoepen van de beeldrijke en verfijnde taal van deze 'woordkunstenaar' pur sang.

We hoorden een substantiële inleiding op Yourcenar, haar avontuurlijke leven vanaf haar geboorte, haar relatie met haar vader, weduwnaar na de geboorte van Yourcenar, haar directe omgeving tijdens haar jeugdjaren, maar dan ook haar passies met twee André's en Lucy. De ontmoeting met Grace Frick, die haar levensgezellin zou worden en met wie ze op Mount Desert Island in de VS zou gaan wonen tot aan de dood van Grace. Daarna zwierf ze nog ettelijke jaren over de aardbol, samen met de veel jongere Jerry, notoir homoseksueel, die ook vóór haar zou sterven aan AIDS. Haar toelating tot het mannenbastion wat de Académie Française toen zeker was.

Maar uiteraard kwam vooral haar literair werk sterk aan bod: van Alexis tot Quoi? L'Eternité! en bijzondere aandacht voor Hadrianus' gedenkschriften en Het hermetisch Zwart, het lievelingsboek van Jo Berten, dat zich vooral in zijn geliefde Brugge afspeelt.

Joannes Késenne over Melancholie in de beeldende kunst

Zondag 1 maart 2015

Op zondag 1 maart 2015 om 11 u. vergastte Joannes Késenne, doctor in de kunstpsychologie, ons in de bibliotheek van Zedelgem op een lezing over “Melancholie in de beeldende kunst”.

En uiteraard kon Késenne niet voorbij aan de pittura metafisica van Giorgio de Chirico, de pionier van het surrealisme, met onder meer zijn melancholische Ariadne in een theatraal decor, een onbestaande spookstad als het ware. Hij eindigde met ‘Melancolia’ van Anselm Kiefer die de romboëder van Dürer op zijn eigenste wijze uitbeeldde.

Bezoek aan de ten toonstellig 'Camille Claudel au miroir d'un art nouveau' te Roubaix

Zaterdag 26 december 2014

Tweede kerstdag was niet bepaald een rustig dag in La Piscine van Roubaix. In dubbele rijden stonden ze al van buiten aan te schuiven en eens binnen in het museum was het niet anders. Maar dit schuiven heeft ook zijn voordelen, jij bent verplicht om voetje voor voetje, langer stil te staan bij de tentoongestelde werken. Je kunt de werken rustig op je laten inwerken, en bij de talrijke beelden door Camille Claudel vervaardigd was dat een weldoende verpozing.

De opstelling van al dat moois was trouwens bijzonder geslaagd, iets wat we intussen wel gewoon zijn van La Piscine, en dit ondanks de beperkte ruimte die de tentoonstellingsmakers daar ter beschikking staat.

Aangenaam gezelschap ook, bijna allemaal getrouwen die zich deze uitstap graag zullen herinneren. En ook 's avonds kon iedereen genieten van een verzorgde maaltijd in L'Impératrice Eugénie.

Dit bezoek was een mooie afsluiter van een goed gevuld jaar. Bekijk hier enkele sfeerbeelden genomen door Bart en door Stefaan.

Ernst Jünger en Erich Maria Remarque door Roland Ranson

Zondag 7 december 2014

Filmvoorstelling 'Rhythm is it!'

Woensdag 3 december 2014

De bekroonde documentaire uit 2004 Rhythm is it! legde van week tot week vast hoe choreograaf Royston Maldoom het onmogelijke voor elkaar kreeg om 250 Berlijnse jongeren uit maar liefst 25 verschillende landen te laten geloven in een magistraal dansoptreden met het Berliner Philharmoniker van Sir Simon Rattle. Heroïsch was de overwinning die hij boekte op het aanvankelijk cynisme van de 'liever-lui-dan-moe'-jongeren.

Met een scherp gevoel voor citaten mengden de filmmakers korte interviews met beelden van verpauperde flats en de repetities van dansgroepen en orkest. Elk woord en beeld onderstreepte waarom artistieke uitdaging, coaching en durf bouwstenen kunnen zijn van een groeiend zelfvertrouwen in de meest kwetsbare leeftijd.

Na deze film genoten we dan nog van het eindresultaat: een opname van de uitvoering van Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky, overtuigend gedanst door 250 jongeren.

Benjamin Brittens War Requiem door Bart Madou

Zondag 16 november 2014

Bart Madou begon zijn uiteenzetting met een verhaaltje van Jan Terlouw over twee vijandige soldaten die elkaars vriend werden, een voorafspiegeling zo bleek van wat Wilfred Owen in zijn gedicht Strange meeting vertelt en waarmee Benjamin Britten zijn War Requiem afsluit.

In een eerste gedeelte werd dan de (muziek)-historische achtergrond belicht: hoe kwam het War Requiem tot stand? Enkele relevante feiten uit het leven van zowel Benjamin Britten als Wilfred Owen kwamen ook ter sprake.

Daarna werd de globale structuur van het werk even toegelicht: de drie verschillende groepen, het eigene aan hun muziek en de keuze van de solisten.

Vooraleer enkele fragmenten te illustreren met klank- en beeldmateriaal ging Bart Madou dieper in op de afzonderlijke delen, waarbij in de eerste plaats de gedichten van Owen besproken werden.

Tot slot kon het publiek kennis maken met het Offertorium en de finale van het werk met Strange meeting en het In paradisum. Al bij al is het War Requiem een groots anti-oorlogsmonument en een beklijvende getuigenis van een waar pacifist.

Het geheime verhaal van de Mongolen door Bert Gevaert

Zondag 26 oktober 2014

Bert Gevaert, Mongolië-reiziger en Mongolië-kenner mogen we wel zeggen, bracht op een boeiende wijze het verhaal van Chingiss Khaan, de grote held die vandaag nog overal het straatbeeld van Mongolië bepaalt: affiches, monumenten, pretparken, wodka, frisdranken, bankbiljetten en vele andere prullaria, allen zingen ze op hun manier de lof van de grote Chingiss Khaan.

Over Chingiss Khaan  geen kwaad woord in Mongolië, wil je niet voor eeuwig door de bewoners in de nek gekeken worden, zo blijkt. Dat hij een massamoordenaar was, dat denk je, maar dat spreek je beslist niet uit.

Chingiss Khaan, geboren als Temüjin,  zou je een typisch zero to hero-man kunnen noemen. Als negenjarige werd hij uitgehuwelijkt aan Börte, met wie hij op zijn zestiende trouwde. Intussen had hij bij een banaal jachtincident zijn halfbroer gedood. Hij werd opgejaagd en moest zich schuil houden en in leven blijven door het eten van knaagdieren. Toen zijn vrouw ontvoerd werd en hij haar negen maanden later terugvond, bleek ze net bevallen van een zoon. Maar was Temüjin wel de vader?

Temüjin bleek echter over veel  charisma te beschikken en wist veel bekwame mannen rond zich te verzamelen, hij was ook fel voorstander van een meritocratie: leiders moesten gekozen worden op basis van hun verdiensten. Hij slaagde erin de vele Mongoolse stammen te verenigen en ontving daardoor de titel Chingiss Khaan, heerser van de wereld. Van dan af was zijn verder leven één onafgebroken veroveringstocht: Afghanistan, Perzië, grote delen van China… Hierbij ging hij hoegenaamd niet zachtzinnig te werk, wie zich niet onmiddellijk bij zijn leiderschap neerlegde werd meedogenloos onthoofd.

Een centrum hebben: de innerlijke kracht van Etty Hillesum door Johannes Schiettecatte

Zondag 12 oktober 2014

Als slotlezing van de Etty Hillesumweek onderhield Johannes Schiettecatte, karmeliet, ons over het zoeken, vinden en weer verliezen van een centrum bij Etty Hillesum. Hij deed dat aan de hand van teksten uit het dagboek en de brieven van Etty.

In een korte inleiding schetste Johannes Schiettecatte de behoefte van de hedendaagse mens aan een centrum dit als reactie op de overal aanwezige narcistische reflex en een levensgevoel van fundamentloosheid bij de meeste  mensen. In plaats van een houvast of fundament ontdekken we bij Etty Hillesum de belofte van een centrum, iets wat zij God noemt.

In haar levensloop zien we hoe Etty oorspronkelijk op zoek gaat naar een innerlijk houvast, een soort negatieve centrifugale beweging echter, maar die dankzij het contact met Spier en de geschriften van Jung en Rilke omslaat in een centripetale beweging: ze zoekt het in haar diepste zelf. Dat luisteren naar de diepte werpt vruchten af: via zelfobservatie en kalmte- en inzichtsmeditatie komt Etty tot de ontdekking van de liefde, van God.

Weltinneraum (Rilke), wereldbinnenruimte, het zelf als ruimte en van hieruit is Etty in staat haar centrum weer te verliezen in een soort positieve centrifugale beweging: zij stelt zich beschikbaar voor de medemens, haar liefde wordt centrumloos, ze ontmoet God in de geteisterde harten van de ingezetenen van Westerbork, op weg naar de vernietigingskampen.

Uitstap Luik

Zaterdag 17 augustus

Behalve één iemand die zich overslapen had (maar die kon later aansluiten) stond iedereen die zaterdag 17 augustus paraat in de inkomsthal van het station van Brugge. Alles verliep volgens het (spoor)boekje, en zo arriveerden wij na exact 2 uur en 1 minuut in het station van Luik-Guillemins.

Uitstap Retrospectieve Permeke

donderdag 27 december 2012

Een druilerige, winderige dag als het gezelschap de trein nam in Brugge en een uur later (!) in Brussel Centraal stond.

Eerst aandacht voor de inwendige mens: een gerieflijke, smakelijke dagschotel in het restaurant van het MIM, 6 verdiepingen hoog.

Daarna de tentoonstelling: Constant Permeke zoals we hem niet altijd kennen: naast zijn monumentale figuren met zware handen, forse voeten, vervormde lichaamsdelen konden we maar niet genoeg krijgen van zijn winterse en zomerse landschappen. Ook zijn naakten verdienden onze aandacht.

De zeer geslaagde confrontatie op het einde van de tentoonstelling met het werk van Marlene Dumas en Thierry De Cordier maakte van dit bezoek een unieke belevenis.

Uiteraard werd dit mede mogelijk gemaakt door de enthousiaste en goed onderbouwde commentaar van de twee gidsen.

Terwijl een kleine minderheid zo nodig de spektakelkerstboom op de Grote Markt wou gaan bekijken, trakteerde de meerderheid zichzelf op een stevig glas in "Le Char d'Or" nabij het Centraal Station. Om iets over 20 uur stonden we weer veilig en wel op Brugse bodem.

Doktor Faustus van Thomas Mann door Roland Ranson

Gemeentehuis Loppem,  zondag 2 december 2012

De derde en laatste lezing in het drieluik over Faust handelde over de roman Doktor Faustus of Het leven van de Duitse toondichter Adrian Leverkühn, verteld door een vriend, zoals de ondertitel luidt.

Zoals we van Thomas Mann mochten verwachten ging het hier meer dan om een louter biografische vertelling. Heel de impasse waarin de Duitse cultuur en Duitsland zelf zich bevond eind de jaren '20 vormt tussendoor het decor. Parallellen met Friedrich Nietzsche, Thomas Mann zelf en uiteraard met Faust zijn soms subtiel, vaak erg openlijk aanwezig in deze stevige roman van meer dan 500 bladzijden.

Een totaalbeeld van dit werk brengen in nog geen anderhalf uur, je moet er bijna een pact met de duivel voor gesloten hebben. Roland Ranson is er in geslaagd dit huzarenstukje tot een meer dan behoorlijk einde te brengen. Als afsluiter van dit jaar, althans wat de literaire salons betreft, konden we het niet beter treffen.

Faust in de muziek door Maarten Beirens

Gemeentehuis Loppem,  zondag 4 november 2012

De tweede lezing in het drieluik over Faust belichtte het thema in de vooral XXste eeuwse muziek. Musicoloog Maarten Beirens hield zich afzijdig van het literaire aspect van Thomas Manns roman Doktor Faustus, hij belichtte wel de Schönberg-Webern-link met de muziek die beschreven wordt in de roman.

Faust vanuit cultuur-historisch perspectief door Marlies De Munck

Gemeentehuis Loppem, Zedelgem, zondag 7 oktober 2012

Kunstfilosofe Marlies De Muynck opende de lezingenreeks met een algemeen inzicht in het Faustthema. Maar ze ging verder, ze belichtte niet alleen Faust doorheen onze cultuur, maar zij gebruikte ook Faust als perspectief om iets te weten te komen over onze eigen cultuur.

Eerst liet zij zien hoe wijd verspreid die Faust wel is en wat de impact is op onze cultuur. Ze lichtte de voorlopers toe (bij de H. Theophilus, Mariken van Nieumeghen) en daarna enkele merkwaardige Faustfiguren waaronder Johannes Faust, de Faust van Marlowe en natuurlijk die van Goethe.

^ boven ^

2011

Bezoek aan Liber Floridus en John Constable

Gent, woensdag 28 december 2011

Behalve de prachtige educatieve opstelling konen wij ook kennis maken met enkele authentieke handschriften uit dezelfde periode.

Te voet ging het dan naar het museum voor Schone Kunsten waar wij eerst een verzorgde lunch gebruikten in het aanpalende restaurant Mub'art.

Als kers op de taart volgde dan een zeer geslaagd bezoek aan de tentoonstelling met werk van de Engelse landschapsschilder John Constable.

Werkelijk heel boeiend en bovendien erg mooi, heel zeker zat de deskundige en enthousiaste uitleg van onze gids Harlinde (sic) hier veel voor tussen.

Achteraf werd alles nog eens doorgespoeld in het cafetaria van het museum.

Galaconcert Metaxis pianoduo

Groene Meersen Zedelgem, vrijdag 9 december 2011

Literair salon "Marina Tsvetajeva" door Bart Madou

Gemeentehuis Loppem, zondag 4 december 2011

Uitreiking poëzieprijzen Het Beleefde Genot

Bibliotheek Zedelgem, zaterdag 19 november 2011

Cultuursalon "Verborgen Werelden" door Patrick Allegaert

Gemeentehuis Loppem, zondag 9 oktober 2011

Danse macabre met Mia Lingier

Brugs kerkhof, zaterdag 1 oktober 2011

Na het bezoek trokken wij met een twintigtal deelnemers naar Brasserie Brugeosie waar de dorstigen gelaafd en de hongerigen gespijzigd werden.

Zie ook: Stedelijke begraafplaats Brugge

Literair salon "Amor in Roma" door Patrick Lateur

Bibliotheek Zedelgem, zondag 25 september 2011

Daarna wordt de liefde in al zijn facetten nog bezongen door dichters als Horatius (Oden), Ovidius (Ars Armatoria, Metamorfosen), Martialis (Epigrammen), Juvenalis (Satiren) en vele anderen, en niet te vergeten, het anonieme Pervigilium Veneris (Venus' Nachtwake) uit de 3de eeuw, een lofzang op de als kosmische macht gedachte liefdesgodin.

Gedreven en erudiet liet Patrick Lateur ons kennis maken met de liefdespoëzie van de Romeinse oudheid. Een boeiende belevenis voor alle aanwezigen.

Zie ook: www.patricklateur.be

Literair salon "Proef eens een boek" door Jan Van Herreweghe

Bibliotheek Zedelgem, zondag 29 mei 2011

Het zou een experiment worden. Zo begon Jan Van Herreweghe zijn lezing. Dit experiment bestond erin dat hij het publiek (jammer genoeg slechts een twintigtal aanwezigen!) een auteur liet kiezen uit enkele door hem voorgestelde namen, Claus of Michiels enzovoort.

Op die manier kwamen we veel te weten over zowel Ivo Michiels als Hugo Claus. Niets dan lof voor zijn enthousiaste voordracht. Hoe hij zijn lievelingsschrijvers opzoekt, d.i. ze ter plaatse, in hun habitat gaat onderscheppen, zijn boeken laat signeren. Hoe hij ook de plaatsen beschreven in bepaalde romans met zijn fysieke aanwezigheid gaat vereren, ook de fictieve locaties die doorgaans geïnspireerd zijn op echt bestaande plaatsen. De plak- en verslagboeken die hij nadien van zijn literaire escapades samenstelt, mogen er best zijn.

En dat hij zo'n 150 à 180 boeken per jaar leest, fictie, non-fictie alles door elkaar. Dat zijn er dus wel twee per week! Daarin staat hij wel niet alleen, maar toch, wat een prestatie.

Een enthousiast die ook gedreven kan vertellen, die snel op dreef geraakt en nauwelijks te stoppen is. Laat hem maar eens alle boeken die hij met zich meesleurt bij dergelijke gelegenheden 'uitvertellen' en zien hoe ver hij raakt, dat zou pas een experiment zijn!

Zie ook: www.janbib.be

pARTcours 2011

Zaterdag & zondag, 7 & 8 mei 2011

Een foutloos pARTcours (met dank aan de weergoden, de kunstenaars, de organisatoren en het publiek). Inderdaad veel (schoon) volk op een uitgebreid pARTcours. Het Beleefde Genot was dubbelpresent: enkele van onze leden stelden tentoon in het pas gerestaureerde Ginterhuis: Dolf Naessens portretteerde met allure enkele dames met allure. . Op de eerste verdieping vonden wij Wilfried Vanmoortel in het spoor van Kandinsky, Rika Van Dycke toonde enkele prachtige tekeningen, Balder Goethals bewees zijn veelzijdigheid met een viertal sculpturen en Herman De Leye reisde in zestig tafereeltjes de of beter zijn wereld rond: Brugge, Parijs, Ze-delgem.

Helemaal boven, op de zolder, vertoefden we in de wolken met Carine Vankeirsbilck.

Voor het tweede luik kon men terecht in het gemeentehuis. Daar kon men navelstaren naar het werk van Bart Madou en de begonnen reis van Herman De Leye voortrzetten, ditmaal in kunstige foto's.

De tussenverdieping was helemaal ingepalmd met de doorkijkpanelen van o.a. Carine Vankeirsbilck, Bart Madou, Herman De Leye en Dolf Naessens. Iedereen die het wou kon zich in een originele “outfit” laten fotograferen.

We vonden er ook de fotografisch aangeklede gedichten van de poëzieroute en in de raadzaal draaide er non-stop een powerpointpresentatie met de gedichten van de route.

Tenslotte nog vermelden dat er op de vijver achter het gemeentehuis een romantische installatie van Bart Madou te zien was: 'Ach wist ik maar de weg terug, de mooie weg naar kinderland'.

Klik hier voor enkele sfeerbeelden.

Thomas Mann-lezing 2011

Zondag, 10 april 2011

De eerste Thomas Mann-lezing zal ongetwijfeld niet de laatste Thomas Mann-lezing zijn. Een mooie opkomst, ondanks het stralende zomerweer op deze lentedag. Maar ook een aantrekkelijk programma: Professor Johan Braeckman hield een zeer gewaardeerde lezing over Kritisch Denken, hoe we heldere ideeën en argumenten kunnen ontwikkelen. Aan de hand van sprekende voorbeelden en een ontluisterend filmfragment deed hij meer dan een uur lang zijn verhaal. Iedereen was enthousiast. Vooraleer Johan Braeckman aan het woord kwam, werd hij zeer degelijk en deskundig ingeleid door één van zijn ex-studenten, Saskia Ranson, die ook enkele kritische kanttekeningen maakte over Kritisch denken.

Na de lezing bleven de meeste deelnemers aan deze lezing nog geruime tijd nakaarten tijdens een receptie.

Zie ook: www.johanbraeckman.be

Klik hier voor enkele sfeerbeelden.

Zaterdag, 26 maart 2011

Onze eerste stopplaats was het LaM, het Lille Métropole Museum voor Moderne kunst, Hedendaagse kunst en Art brut in Villeneuve d’Assq.

Een korte wandeling door de beeldentuin met monumentale sculpturen van o.m. Picasso, Calder, Dodeigne bracht ons tot bij de ingang van het museum. Het museum werd gebouwd in 1983 door de architect Roland Simounet en in 2010 werd het door Manuelle Gautrand uitgebreid met 2.700 m².

Wij bezochten de vaste collecties van het pas heropende museum individueel met een audiogids.

Met meer dan 4.500 kunstwerken en 4.000 m² expositieruimte, is het LaM het enige museum in Europa waar de voornaamste componenten van de 20e en 21e-eeuwse kunst onder één dak te zien zijn: moderne kunst, hedendaagse kunst en art brut.

De collectie geniet internationale faam en omvat meesterwerken van Pablo Picasso, Amedeo Modigliani, Joan Miró, Georges Braque, Fernand Léger, Alexander Calder, naast de grootse collectie art brut in Frankrijk.

's Middags konden we met overgave genieten van een gevarieerd driegangenmenu in L’aRt Culin’R, het restaurant van het LaM.

Na de maaltijd spoorden wij met de volautomatische VAL (Véhicule Automatique Léger) naar hartje Rijsel waar wij met Bart Madou als gids een stadswandeling maakten, eerst even in het hedendaagse Rijsel, daarna langs de mooiste plekjes van de oude stad.

Bekijk hier enkele foto's van deze uitstap.

Literair salon "Het gedicht als spiegel"

Gemeentehuis Loppem, zondag 30 januari 2011

20ste literair salon: "Ironie in het werk van Kafka"

Gemeentehuis Loppem, zondag 5 december 2010

Een mooi publiek voor een mooie voorstelling over psychose: een ander waar-nemen, een titel met drie, zelfs vier bodems. Riet Depoorter (OLV-kliniek Sint-Michiels) praatte de voorstelling aan elkaar, Bea De Rouck (OLV-kliniek Sint-Michiels) vertelde over familieleden van psychosepatiënten, Katrien Van Zeir bracht het verhaal van Max en zong verschillende liederen, Kries Roose las gedichten van patiënten voor, kroop in de rol van Max en zong samen met Katrien. Tussendoor werden ook tekeningen en schilderijen van patiënten geprojecteerd.

Winterkoud, maar stralende zon. Met vier auto's trokken wij die zaterdag naar Le Nord. Eerste stop was la Fondation Septentrion in Marcq-en-Baroeul. Waar een mooie, ietwat zompige wandeling ons leidde langs enkele beelden en beeldengroepen. Bij elk kunstwerk werd er halt gehouden en om wat in de sfeer te komen, las Bart telkens enkele paragrafen uit het schrijversdagboek van Virginia Woolf. Nog een kort bezoek aan de ateliers des artisans en een kaneelhete rode wijn in het Pavillon, en dan naar La Piscine te Roubaix.

Veel volk op het voorlaatste weekend van de tentoonstelling rond de Bloomsburyroep. Daarna hadden we nog een dik uur de tijd om de rest van de Piscine te bezichtigen. Van daaruit trokken we te voet naar La (Parenthèse, een leuk restaurantje waar we konden genieten van een heel verzorgd driegangenmenu.

Voor enkele foto's, klik hier.

Hij behoorde ook tot de zeldzame adepten van het Europese humanisme,

Dit theoretisch ‘raster’ is dat van de antropopsychiatrie.

Depressie treft immers wezenlijk en heel diepgaand de mens. In tegenstelling tot wat vroeger gedacht werd, gaat het niet om een voorbijgaande en lichte aandoening. De depressieve persoon is geraakt in zijn levensgrond.

Het is niet zonder belang dat een recent standaardwerk over theorie, onderzoek en behandeling van depressie de antropopsychiatrische inzichten zowel bevestigt als verfijnt.

Dit belangwekkende werk is tot stand gekomen onder redactie van Jozef Corveleyn, Patrick Luyten, Sidney J. Blatt onder de titel: ‘The Theory and Treatment of Depression. Towards a Dynamic Interactionism Model’. (Leuven University Press, 2005).

Ook zij stellen vanuit nieuwe research vast dat er een elkaar beïnvloedende relatie tussen biologische en psychologische factoren vast.

Dit is allerbelangrijkst voor de behandeling: medicatie én gespreksbegeleiding zijn beide evenwaardig en even nodig.

Uit dit alles blijkt dat depressie in de echte zin van het woord kan (h)erkend worden waardoor een gepaste behandeling (medicatie en gesprekken) beschikbaar is voor de depressieve persoon die lijdt.

Een dichteres als Vasalis kan veel beter dan welke wetenschapper ook verwoorden wat dit (ondraaglijke) lijden inhoudt…

En ik weet niet wat mijn eigenlijke wetten zijn,
ik zoek een ver, onmenselijk en zeker teken

uit deze wildernis van pijn
en zelve ben ik te verward, te warm, te klein.

(M. Vasalis  Gedichten – De vogel Phoenix (1947),  p.54) "

Staf de Wilde (° Hamme-Durme 22 februari 1948) studeerde voor onderwijzer en later Germaanse filologie en gaf ruim dertig jaar les als leraar Nederlands in de derde graad van het secundair onderwijs in Brugge; overvalt Vlaamse kranten en weekbladen, en ministers met mails over allerlei onderwerpen, in het bijzonder het onderwijs, de bevordering van de poëzie, het sociale beleid,  migratie, de ‘kwaliteit’ van de visuele media en de strijd tegen extreemrechts etc.

Ook op allerlei blogs te lezen, in het bijzonder de eigen blog bij Skynet.

De Morgen  sprak in een interview van ‘de ongekroonde koning van de Vlaamse brievenschrijvers’ en het was niet eens ironisch bedoeld.

mater et magistra

 

de zee is gelukkig. ze valt aan land

en loopt in eigen schoot terug. ongebroken.

zij werft niet en geen weigering kan haar verstoren.

 

de zee is gezond. zij weet van bewegen

het lenig en menigvuldig vertoon,

het enkelvoudig bestaan en evenwicht.

 

de zee is heel soepel. de maan heft haar

en legt haar op een muziek van meeuwen en mist.

de vezels, verzinsels der volledigheid

zijn haar louter water en zout.

 

ik ben licht, zegt ze, het luchtigste zand

kan mij dragen. zij draagt het zaad van alle

zwarigheid in d’r losse meisjesharen.

 

kom, zingt ze, zwel en ik zal je verzwelgen.

kom, zingt ze en wiegt, en wacht.

Sofie Crabbé  is een jonge kunsthistorica. In 2008 behaalde ze haar Master in de Kunstwetenschappen (UGent). Het voorbije  academiejaar volgde ze een master Photographic Studies aan de universiteit in Leiden. Zij was onze gast op het eerste cultuursalon van het najaar en zij had het over een merkwaardig fotoboek van een al even merkwaardige fotograaf: ‘Sweet life’ van de Nederlander Ed van der Elsken (1925-1990).

Tijdens haar lezing ging zij dieper in op het productie- en publicatieproces van het fotoboek Sweet Life, dat naar aanleiding van een wereldreis van Ed van der Elsken, in 1966 werd gepubliceerd.

Hij werkte anderhalf jaar aan de productie. Het resultaat werd een positieve en hartverwarmende fotoreportage met een volstrekt andere invalshoek dan zijn eerste fotoboek. Er werd stilgestaan bij het diepdrukprocédé dat een heel dramatische dimensie aan het boek gaf. Ed van der Elsken beschouwt zijn boek Sweet Life als één van zijn belangrijkste boeken, zijn weduwe Anneke Hilhorst en heel wat fotohistorici en -critici beschouwen het boek als zijn meesterwerk.

Aan de hand van uitgebreid fotomateriaal nam Sofie Crabbé ons gepassioneerd mee in de momentopnamen van Ed van der Elsken: een fotografisch realist, een gevoelig mensenkenner, een ervaren levensgenieter, maar vooral een groot en geëngageerd kunstenaar.

In den beginne was het Woord, en het heeft een goed uur onder ons gewoond in de persoon van Jo Berten. Met zijn sprankelend taalgebruik wist hij de vele aanwezigen te boeien. Geen pleidooi voor het gebruik van het dialect, wel voor  het behoud ervan. De standaardtaal is een bloem, waarvan het dialect de wortels zijn.

Vele woorden komen trouwens uit de volkstaal. Een irritatie ook bij al die vreemde namen die bij nieuwe handelszaken opdoemen: the Body shop, Art Framing, Paintfactory, Oil & Vinegar, terwijl er ook prachtige vondsten mogelijk zijn in de eigen taal. Wat denkt u van de Beweegreden voor een kinesistenpraktijk of de Hoofdzaak voor een kapsalon?

Jo Berten had het ook over die heerlijke vergissing van God toen hij de hoogmoedige Babelbouwers strafte door hun spraak te verwarren.

Zo heeft de wederzijdse taalbevruchting voor heel wat nieuwe woorden gezorgd, intussen probleemloos als eigen taal erkend: schermutseling, karaf, mus, pyjama, pomp… allemaal stammen die woorden uit andere talen, maar ook Nederlandse woorden vonden hun weg naar andere talen: apartheid, fauteuil (vouwstoel), boulevard (bolwerk), mannequin (manneke), brandy (brandewijn), deck (dek) enz.

Ook even stilgestaan bij woorden die teruggaan naar de oorsprong (Latijn, Grieks) zoals bij de Romaanse talen tegenover talen die dat niet doen (Germaanse talen). Schijnheilig versus hypocrite, woordenboek versus dictionnaire.

Voor etymologie was er te weinig tijd, toch kregen we nog mee dat controleren van contre rouler komt, ontstaan uit een oud gebruik om facturen aan elkaar te kleven en op te rollen.

Op zondag 17 mei bezochten wij met een twaalftal culturo's de vestingstad Doornik. Na een visuele kannonade met Le couloir du Temps waarin de geschiedkundige evolutie van de stad samengevat werd, trokken we meteen naar L'écurie d'Ennetières voor een smakelijke en uitgebreide maaltijd. Eerste halte in de namiddag was het Museum voor Schone Kunsten, een verwezenlijking van Victor Horta. Vooral de monumentale schilderijen, helemaal in de lijn van Antoine Wiertz, van de Doornikse romantische schilder Louis Gallait sprongen in het oog. In het Musée de la Tapisserie werden we zowaar getrakteerd op een 'smaakinstallatie' van een plaatselijke kunstenares, in het museum zelf konden wij enkele mooie stukken uit de XVe eeuw bewonderen, maar ook een tentoonstelling van hedendaagse tapijten bezoeken. Vandaar ging het naar de Onze-Lieve-Vrouw kathedraal met een bezoek aan de beroemde Trésor. We besloten het informatief gedeelte met een wandeling vanaf de Grand-Place, helemaal in kermissfeer, langs omwallingen en door oude straten. Tenslotte bereikten we vermoeid Café Central, waar onze dorst dubbel gelest werd. Klik hier voor enkele foto's.

Ter gelegenheid van zijn installatie rond de Nakba, gaf Bart Madou een avondlezing over de etnische zuivering van de Palestijnen door de Joden in 1948.

Gedurende 4 dagen stelden 8 kunstenaars van Het Beleefde Genot ten toon in het gemeentehuis van Loppem.

Op zaterdag 7 maart trokken wij met twintig enthousiastelingen richting Gent. We mochten er genieten van twee prachtige tentoonstellingen.

Neem daarbij twee voortreffelijke gidsen, een regenloze dag, een rustige wandeling naar Lunchcafé Walry, een smakelijke maaltijd en een verfrissend gezelschap...

Meer moet dat niet zijn? Wel, neen, maar het smaakt wel naar meer van hetzelfde. 

Met Roland Ranson gingen wij op zoek naar misschien wel de beste Vlaamse dichter uit het interbellum, wij gingen op zoek naar die Minne, naar die rabauw, vrijschutter, politicus zonder partij, revolutionair zonder systeem, moralist zonder geloof, zeer menselijke mens.

En wij vonden... zeer gevoelige poëzie, pareltjes, maar ook ironische gedichten, die vaak neigden naar een onbedekt sarcasme. Overgeleverde teksten met soms pijnlijke bekentenissen, de moeizame totstandkoming van een bundel.

Hoe zegt men dat ook weer. De afwezigen hadden weer eens groot ongelijk (en dat is niet sarcastisch bedoeld, alhoewel...)

De roman speelt zich af op het einde van de XXe eeuw maar 'zakt' geleidelijk aan weg in de XVIIe eeuw, meer bepaald het jaar 1641. Daar ontmoeten wij dan de schilders Artemisia Gentileschi en Bernardo Strozzi en de Venetiaanse componiste Barbara Strozzi.

Aan de eigenlijke voorstelling ding de film 'Artemisia' van Agnès Merlet vooraf, nadien was er een receptie aangeboden door de Gemeente Zedelgem en Het Beleefde genot.

Tijdens de rest van de avond stond de auteur ter beschikking om zijn roman te signeren.

Een gevulde zaal met bijzonder geïnteresseerde toehoorders. "Een goed en plezierig publiek", zoals Gaston Durnez het nadien formuleerde. De huldiging werd ingezet met een toespraak van Arnold Naessens, schepen van cultuur van Zedelgem, daarna sprak Bart Madou de laudatio uit. De gevierde mocht dan enkele geschenken in ontvangst nemen vanwege het Gemeentebestuur van Zedelgem, vanwege de bibliotheek van Zedelgem en vanwege Het Beleefde Genot.

De hoofdbrok bestond evenwel uit een uitgebreid interview. Roland Ranson had een aantal vragen in petto en speelde puntig in op de spontane en vaak 'geestige' antwoorden van de schrijver.

Nadien was er nog een receptie. Velen maakten van de gelegenheid gebruik om boeken van Gaston Durnez door de auteur te laten signeren.

Zijn 'Tot ziens hoop ik' bij het afscheid klonk oprecht en daarmee vertolkte Gaston Durnez ook onze gevoelens.

Ad multos annos, Gaston!

Hier vindt u een sfeerbeeld van dit salon.

Opnieuw schitterde Roland Ranson met zijn lezing over Thomas Mann, ditmaal voor een aandachtig en zeer geïnteresseerd voornamelijk Brugs publiek.

In een aangename en intieme sfeer mocht hij zijn verhaal brengen over deze oer-Duitse "Dichter", telg uit een merkwaardige familie uit Lübeck.

De reacties achteraf waren dan ook heel lovend.

Op donderdagavonden werden drie films van Fellini vertoond en van commentaar voorzien: La Strada, Otto e mezzo en Giulietta degli Spiriti

In een eerste deel schetste Jan Vandekerckhove de levensgeschiedenis van Lorenzo Da Ponte. Hij deed dat via enkele passages uit zijn Memorie, zijn Herinneringen. Hierbij hoorden wij ook enkele fragmenten uit Il ricco d’un giorno van Salieri en uit Don Giovanni van Mozart. In het tweede deel kreeg de plaats van de librettist bij een opera de nodige aandacht. Er werd aangetoond hoe de geestverwantschap tussen Mozart en Da Ponte geleid heeft tot een perfecte balans tussen tekst en muziek, toch eerder een zeldzaamheid in de wereld van de opera. Nochtans komen we heel weinig te weten van Da Ponte zelf. In zijn Memorie staat er nauwelijks iets in over zijn samenwerking met “Wolfgang Amadée Mozzart” (sic). Zelf vond hij zijn libretto voor L’arbore di Diana, een opera van Vicente Martín y Soler, het beste wat hij geschreven had. In een derde en laatste deel onderzocht de spreker de betekenis van Lorenzo Da Ponte op vandaag. In hoeverre is het beeld dat wij nu van de man hebben betrouwbaar? Er werd gerefereerd naar wat Hildesheimer, één van de betere biografen van Mozart, over da Ponte schreef. Ondanks het feit dat de laatste zin uit de Memorie “Omnia non dicam sed quae dicam omnia vera” met een serieuze korrel zout dient gelezen te worden, kon toch besloten worden met de woorden van de Britse biograaf van Da Ponte, Anthony Holden: “Lorenzo Da Ponte forever”.Voorwaar een leerrijk en boeiend literair salon. Jan Vandekerckhove forever!

Het derde literair salon van dit jaar was een pareltje.

Gedurende meer dan een uur wist Albert Dhont onze stille nieuwsgierigheid te prikkelen. Zoek niet in de eerste plaats de ultieme betekenis, maar geniet van het mysterie van Gezelles poëzie, was zijn boodschap.

Gezelle als perfect meester van het metrum, als ongeëvenaarde virtuoos met klanknabootsingen in zijn natuurgedichten, Albert Dhont illustreerde dit met enkele van Gezelles mooiste gedichten. Impressionist en expressionist tegelijk, Emiel Claus en Constant Permeke verenigd in soms één enkel gedicht. Vol ontzag stond Gezelle tegenover de schepping, ook het allerkleinste, het allereenvoudigste wist hem te verwonderen: Er viel ne keer een bladje op het water. In een vierde deel leerden we Gezelle kennen in zijn relatie tot zijn leerlingen, zijn oversten, zijn moeder. Wij voelden zijn pijn en zijn berusting, zijn warme vriendschap.

Guido Gezelle, gewraakt door sommigen, maar geprezen door velen, ook door wie je het niet meteen zou verwachten: Marnix Gijsen, Willem Elsschot, Tom Lanoye, ...

Albert Dhont heeft ons zowel stil als nieuwsgierig gemaakt.

> Klik hier voor een sfeerbeeld van het literair salon van 1 juni 2008

Bart Madou, onze voorzitter, gaf er een uitgebreide lezing onder de titel “Adagietto”. Hij behandelde voor de pauze de musicus Gustav Mahler. De biografie werd trouw gevolgd vanaf zijn geboorte tot aan zijn dood.

De illustraties bestonden dit keer uit muziekfragmenten, die op een deskundige manier aan het geboeide publiek werden verklaard.

We onthouden vooral dat Gustav Mahler eigenlijk de verbinding vormt tussen romantiek en avant-garde.

Heel interessant om weten, is het feit dat Mahler tijdens zijn leven niet zozeer als componist werd gewaardeerd maar vooral bekend was als dirigent, een functie waarin hij het hoogste bereikte. Later volgde wel degelijk zijn erkenning als groot genie.

Dat hij een rotkarakter had, zal niemand verbazen die enigszins weet hoe genieën in elkaar zitten.

Het tweede deel van de lezing was volledig gewijd aan Alma Mahler. Deze vrouw met een immense persoonlijkheid en dito ego veroverde onmiddellijk de harten van het aanwezige vrouwelijke publiek. Toch werd met verbazing geconstateerd dat zij zich zonder meer schikte in wat Mahler van haar verlangde.

Via haar diverse escapades met o.a. Walter Gropius en Franz Werfel kregen we een mooi tijdsbeeld  van de late 19^de en de eerste helft van de 20^ste eeuw.

Met deze lezing is Bart Madou er zeker in geslaagd Gustav Mahler dichter bij de modale luisteraar van “klassieke” muziek te brengen en de aanwezige Mahlerianen een onvergetelijke avond te bezorgen.

(Roland Ranson)

Nog eens een echte filmklassieker! Na meer dan 35 jaar blijft Visconti's Dood in Venetië boeien. De alles doordringende muziek uit de 5de symfonie van Gustav Mahler draagt daar ongetwijfeld heel sterk toe bij.

De tot mislukken gedoemde zoektocht naar de volmaakte schoonheid van de wereldvermaarde en overal geprezen componist Gustav Von Aschenbach (alias Gustav Mahler) houdt je gedurende een volle Twee uur in de ban. Deze film wordt echt gedragen door Dirk Bogarde, die hier een meesterlijke vertolking neerzette.

Roland Ranson gaf ons vooraf een gesmaakte toelichting en enkele tips waarop wij vooral moesten letten tijdens het bekijken van de film.

Een prachtfilm waar je nooit genoeg van krijgt.

Deze productie was in samenwerking met de Cultuurdienst van de Gemeente Zedelgem

Deze productie was in samenwerking met Davidsfonds Aartrijke en KVLV Loppem.

De tekst die Filip Vanluchene bedacht heeft, mag al even meesterlijk genoemd worden, want behalve het levensverhaal van de geniale Spaanse kunstenaar werd het een verhaal die de hele waanzinnige twintigste eeuw overspant.
De eeuw van de allesvernietigende wereldoorlogen, van de opkomst en het failliet van ideologieën, van de losgeslagen technologie, en van het cynisme. De talrijke aanwezigen waren bijzonder tevreden.

Deze productie was in samenwerking met Davidsfonds Aartrijke en KVLV Loppem.

Het bovenzaaltje in het gemeentehuis van Loppem zat afgeladen vol.

Roland Ranson hield er een sublieme lezing over Thomas Mann. Hij behandelde zowel het verleden (wie was Thomas Mann) als de betekenis van de auteur op vandaag (wie is Thomas Mann).

Hij deed dat via een viertal boeken: Buddenbrooks, De dood in Venetië, Betrachtungen eines Unpolitischen en De toverberg.

Opnieuw was deze voormiddag te kort.

> Klik hier voor een sfeerbeeld van het literair salon van 2 maart 2008

Gemeentehuis Loppem 14 januari 2008

Muziek: Claudio Monteverdi / Libretto: Alessandro Striggio

Een opname vanuit Het Muziektheater Amsterdam (1997)

met: John Mark Ainsley als Orfeo en Juanita Lascarro als Euridice

Tragicomedia en Concerto Palatino o.l.v. Stephen Stubbs

Regie: Pierre Audi

Het eerste literaire salon van dit jaar was een voltreffer! Een 40-tal geïnteresseerden zijn komen opdagen en dit ondanks het vroege aanvangsuur op zondag.

Chris Spatz hield er een boeiende uiteenzetting over Parijs. Het eerste deel was eerder toeristisch, maar dan het toerisme van de kleine en onbekende hoekjes en kantjes van de lichtstad. In het tweede deel bracht zij ons in de interne en vaak intieme keuken van enkele 'Parijse' schrijvers uit de 19de eeuw: Zola, Flaubert, De Maupassant, Sand, Balzac en Hugo.

Ondanks het twee uur durende verhaal van Chris Spatz leek de voormiddag nog te kort.

Er nog even bij vertellen dat Chris deze lezing gratis gegeven heeft, iedereen mocht een vrije bijdrage geven voor een onderwijsproject in Kinshasa. De opbrengst bedroeg 190 euro, dit bedrag werd integraal doorgestort op de rekening van het project.

> Klik hier voor een sfeerbeeld van het literair salon van 13 januari 2008

Tijdens drie filmavonden in De Varens kregen wij inzicht over het impact van de kunst op ons leven. Sinds het ontstaan van de mensheid, heeft de mens zich ontpopt als kunstenaar. Maar wat dreef de mens om kunst te maken?

Door analyse van de grote ontdekkingen van de Oudheid tot nu, ontrafelde Nigel Spivey het geheim van de kunst.

Hij is erin geslaagd te verklaren waarom mensen objecten, die op zich geen functie hebben, vervaardigen.

Spivey voerde ons mee over vijf continenten en overspande een periode van meer dan 100.000 jaar.

Wie de reeks miste of de andere delen wil bekijken, kan terecht in de bibliotheek van Zedelgem.

We wandelden langs de leien waar ooit Elsschot en van Ostaijen flaneerden, we ontdekten de woningen en stamkroegen van Antwerpse dichters en schrijvers. We maakten kennis met de pink poets die een tijdje het mooie weer uitmaakten in het literaire wereldje van de koekenstad.

Wij bezochten het oudste cafeetje van Antwerpen, waar Elsschot kaartte en vele schrijvers nog op de ‘ton’ hebben gespeeld.

We betraden het fraaie Letterenhuis en het Rockoxhuis, waar we middels een mooie en leerrijke diamontage konden genieten van de geschiedenis van een vriendschap tussen Rubens en Rockox .

We snoven de geur van eeuwenoude boekenkasten in de exuberante bibliotheek van de Nottebohmzaal. in de stadsbibliotheek

JAN LAMPO en MARY DUYVELAAR hebben hun uiterste best gedaan om van deze zonnige oktoberdag een onvergetelijk moment te maken. En ze zijn erin geslaagd

Bart Madou, voorzitter van Het Beleefde Genot, hield een welgesmaakte uiteenzetting over het literaire en artistieke zelfportret. Hij liet zich hierbij inspireren door een essay van Geerten Meijsing uit 'Stukwerk'.

Verder illustreerde hij zijn lezing met het gedicht 'Wie ben ik' van Dietrich Bonhoeffer en een eigen gedicht.

Tussendoor konden de aanwezigen ook kennis maken met een greep bekende en minder bekende zelfportretten uit de schilderkunst.

Al bij al, een interessante kijk op het fenomeen Zelfportret.

In aanwezigheid van meer dan 70 genodigden werd op zaterdag 7 juli jl. de tentoonstelling met schilderijen van Carine Vankeirsbilck en gedichten van Bart Madou geopend.

Tevens werd de nieuwe bundel "Peterse gedichten" van Bart Madou voorgesteld.

De schepen van cultuur van Zedelgem, Arnold Naessens, opende de voormiddag, waarna de dichter zelf het ontstaan van de bundel toelichtte en uitleg verschafte bij sommige van de gedichten. Rita Vanbelle las een achttal gedichten voor. De opening werd afgesloten met een receptie, aangeboden door het gemeentebestuur van Zedelgem.

Vlnr: Noël Baessens, Rita Vanbelle, Carine Vankeirsbilck, Bart Madou, Arnold Naessens, Annick Vermeulen, Maria Werbrouck en Marie-Claire De Vos.

Joris Van Bladel is er met verve in geslaagd om zijn toehoorders te boeien. Vetrekkende vanuit een algemeen statement "Hoed u voor secundaire lectuur, lees de teksten van de meesters zelf", kwam hij al vlug bij de meester van Sint-Petersburg, Fjodor Dostojevski, die hij vooreerst situeerde in zijn tijd: politiek, sociologisch en cultureel. Leerrijk was zijn uitweiding over de Russische geest. Na de pauze probeerde hij ons duidelijk te maken dat Dostojevksi wel degelijk een klassiek auteur was. Hij deed dit aan de hand van twee paragrafen uit 'Aantekeningen uit de ondergrondse'. De talrijke toehoorders waren het roerend eens en velen onder hen zijn nu beslist al bezig met "Misdaad en Straf", "De speler" of de "Gebroeders Karamazov".

Joris Van Bladel is geboren te Lier op (1966), hij studeerde militaire en sociale wetenschappen aan de Koninklijke Militaire School in Brussel en Slavistiek aan de Rijksuniversiteit in Gent. Hij verrichtte onderzoek bij de vakgroep Geschiedenis en Internationale Organisaties aan de universiteit van Groningen en promoveerde erop het thema van de Russische soldaat in het huidige Russische leger.

Hij verzorgt geregeld gastcolleges aan buitenlandse universiteiten. Hij is verbonden met de universiteit van Upsalla.

Hij is auteur van het boek “Poetin: schijn of werkelijkheid”

Ter gelegenheid van de week van de amateurkunsten organiseerde Het Beleefde Genot een aantal randactiviteiten.

Aída Gómez repeteert een nieuw ballet geïnspireerd op de bijbelse mythe van Salomé. Al snel krijgen de decors, de choreografie en de muziek vorm en de dans kan beginnen. Koning Herodes wil dat zijn bloedmooie stiefdochter Salomé voor hem danst en dat tegen elke prijs. Eerst weigert zij, want zij heeft slechts oog voor een heilige man, Johannes. Na haar afwijzing door Johannes de Doper gehoorzaamt zij aan haar stiefvader Herodes. Zij voert een sensuele en bijwijlen obscene dans uit. Als tegenprestatie vraagt zij echter het hoofd van Johannes de Doper.

Saura keert met dit muzikale portret terug naar de stijl van zijn beginperiode waarin hij zijn faam verwierf met Bodas de Sangre, Carmen, en El Amor Brujo. Aída Gómez, van 1998 tot 2001 hoofd van het Nationale Ballet van Spanje, nam naast de choreografie ook de rol van Salomé op zich. De muziek is gebaseerd op oude muziekvormen die ten grondslag aan de moderne Flamenco liggen. Het ballet loopt over van een verzengende erotiek. Een flamboyante smeltkroes van lichamen, camera’s en belichting. Een verblindende choreografie!

Met 18 waren wij, zaterdag 31 maart 2007, aan de ingang van de O.L.V.-kerk te Brugge. Met onze bijzonder deskundige en enthousiaste gids, Jan Casier, vertoefden we goed 2 uur in de tentoonstelling “De schoonheid en de waanzin”.

Deze manifestatie was een herdenkingstentoonstelling naar aanleiding van de 500ste  verjaardag van de sterfdag van Filips "lippeke" de Schone, die gehuwd was met Johanna van Castilië, de Waanzinnige. Wij wandelden langsheen een vijftigtal kunstwerken. Elk werk had zijn verhaal en dit werd boeiend van commentaar voorzien door onze gids.

De aanwezigheid van de praalgraven van Maria van Bourgondië en Karel de Stoute gaf een bijkomende luister aan de tentoonstelling.

Het zaaltje van het gemeentehuis van Loppem was zowaar bijna te klein voor de talrijke aanwezigen. En ze hebben het zich niet beklaagd! Kaat De Man las op een indringende en heel vlotte manier de monoloog “De ziekte van de dood” van Marguerite Duras voor. “De ziekte van de dood” is een heel typisch Duras-verhaal in de haar kenmerkende stijl: precieze woordkeuze, bondigheid van haar zinnen, het ritme en haar elliptische kunst. En zoals te verwachten naast de thema’s van de lichamelijke liefde en de dood, ook de zee die tussen de monoloog haast werkelijk hoorbaar is en dan ook weer het kijken, steeds maar het kijken, iets wat ook heel vaak weer te vinden is in het oeuvre van Duras.

In een interview met Magazine Littéraire verklaarde Duras zelf, in 1995: « C’est quoi ‘du Duras’? C’est laisser le mot venir quand il vient. l’attraper comme il vient, à sa place de départ, ou ailleurs, quand il passe. Et vite, vite écrire, qu’on n’oublie pas comment c’est arrivé vers soi. J’ai appelé ça ‘littérature d’urgence’. Je continue à avancer, je ne trahis pas l’ordre naturelle de la phrase. C’est peut-être ça le plus difficile, de se laisser faire. Laisser souffler le vent du livre. »

De wind vertelt het zonder het te weten…

Dit geslaagd literair salon werd afgesloten met een fris glaasje Côtes de Duras.

«La musique et les Décorations sont jolies, le reste est une farce incroyable» noteerde graaf Zinzendorf over De Toverfluit, op 6 november 1791 in zijn dagboek.

Mocht hij de film van Bergman kunnen gezien hebben, dan zou daar ongetwijfeld gestaan hebben «Le tournage et la musique…»

Bergmans verfilming van de Toverfluit  uit 1975 (!) is gewoonweg schitterend. Als regisseur heeft hij niet de gemakkelijkste weg gekozen met zijn consequente scenische benadering. Twee uur als het ware vanuit de zaal, dus bijzonder statisch, een opera verfilmen zonder saai te worden, je moet het maar kunnen. Uiteraard maakt hij gebruik van een aantal filmtechnieken waar je als aanwezige in een opera zelfs van op de eerste rij niet bij kan, denk maar aan zijn magistrale close-ups, maar toch de Bühne is voortdurend aanwezig, geen uistapjes naar buiten, het lag nochtans voor de hand.

Of neem de ouverture, en Mozart heeft juist voor de Toverfluit een ongewoon lange ouverture gecomponeerd, hoe ga je dat in beeld brengen? Je laat de toeschouwer toch geen vijf minuten op een bewegingsloos toneelgordijn kijken? Meestal wordt dan het orkest gefilmd met close-ups bij solistische passages. Kan best mooi zijn, maar Bergman kiest voor andere close-ups, namelijk het gelaat van de individuele toeschouwers, en daarin zien we haast de universele boodschap van broederlijkheid die  Mozart toch ook wel met zijn ‘Singspiel’ heeft willen brengen.

Een echt mooie film, vol liefde en wijsheid en prachtige stemmen, overigens zo mooi dat je de film zelfs met je ogen toe zou kunnen bekijken.

Op 25 januari was het weer gedichtendag.

Het Beleefde Genot was aanwezig in de bibliotheek om er gedichten voor te lezen aan de bezoekers die ervoor open stonden.

Finaal zijn er 76 mensen geweest die in één van de “salonhoekjes” van de bib naar enkele gedichten die Anny, Marie-Claire Marijke en Bart hadden uitgekozen.

Bovenop het luistergenot kregen alle toehoorders nog een pakketje met fraaie poëziepostkaartjes mee.

Met een deskundig panel van drie filologen, Muriel Reyserhove, Marijke Verplancke en Roland Ranson, hebben wij van gedachten gewisseld over de vraag wat we nu juist verstaan onder klassiekers en waarom we die best zouden lezen.

Het talrijk opgekomen publiek kreeg ruimschoots de gelegenheid om in dialoog te treden met de leden van het panel.

Het panel (v.l.n.r.: Marijke Verplancke, Roland Ranson, Bart Madou en Muriel Reyserhove)

William Shakespeare, The Tragedy of Hamlet, Prince of Denmark – Hamlet (1600)

Miguel de Cervantes Saavedra, El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha – Don Quichot (1605)

Emily Brontë, Wuthering Heights – Woeste Hoogten (1847)

Leo Tolstoi, Анна Каренина (Anna Karenina) – Anna Karenina (1878)

Fjodor Michajlovitsj Dostojevski, Братья Карамазовы (Bratje Karamazevi) – De gebroeders Karamazov (1880)

James Joyce, Ulysses – Ulysses (1922)

Thomas Mann, Der Zauberberg – De Toverberg (1924)

Franz Kafka, Der Prozeß – Het proces (1925)

William Faulkner, The Sound and the Fury – Het geraas en gebral (1929)

Virginia Woolf, The Waves – De golven (1931)

Charles Dickens, Martin Chuzzlewit – Martin Chuzzlewit (1843-1844)

Emily Brontë, Wuthering Heights – Woeste Hoogten (1847)

Virginia Woolf, Orlando: A Biography – Orlando: Biografie (1928)

Carson McCullers, The Heart is a Lonely Hunter – Het Hart is een eenzame Jager (1940)

Gerard Reve, De Avonden (1947)

Primo Levi, Se Questo è un Uomo – Is dit een Mens (1947)

Vladimir Nabokov, Pnin – Pnin (1957)

Michail Boelgakov, Мастер и Маргарита (Master i Margarita) – De Meester en Margarita (geschreven tussen 1928 - 1940, gepubliceerd (gecensureerd) vanaf 1966, eerste volledige uitgave 1973)

J.J. Voskuil, Het Bureau (romancyclus, 7 delen, gepubliceerd tussen 1996 en 2000)

Jeanette Winterson, Sexing the Cherry – Kersen Kruisen (1989)

William Shakespeare, The Sonnets - Sonnetten (1609)

William Wordsworth: The Lyrical Ballads – Lyrische Balladen (een aantal in “De mooiste van Wordsworth”) (1798)

Johann Wolfgang von Goethe: Faust I und II (1797 en 1832)

Herman Melville, Moby-Dick (1851)

Charles Darwin, On The Origin Of Species – Over het ontstaan van soorten (1859)

Fjodor Michajlovitsj Dostojevski: Преступление и наказание (Pristoeplenië i nakazanië) – Misdaad en Straf (1866)

Franz Kafka, Das Urteil – Het oordeel (1912)

James Joyce, Ulysses – Ulysses (1922)

Robert Musil: Der Mann ohne Eigenschaften – De man zonder eigenschappen (1930)