Huibert Spoorenberg over Boris Vian

Beleefd op zondag 15 juni 2025 in LDC Veltershof, Veldegem : Boris Vian

Wie was Boris Vian? Schrijver van romans en toneelstukken, jazztrompettist, librettist, patafysicus, liedjesschrijver, chansonnier… hij was het allemaal en nog veel meer. Zo mochten we vernemen van Huibert Spoorenberg, op 15 juni jl. speciaal uit Nederland gekomen om zijn geliefde Boris Vian aan ons voor te stellen. En zoals het een patafysicus betaamt, begon hij met het einde: Boris Vian die op 23 juni 1959 tijdens de avant-première van zijn verfilmde roman “J’ irai cracher sur vos tombes” onwel wordt en kort nadien sterft. Hij was toen 39. En het is pas na zijn dood dat zijn ietwat anarchistische romans met hun niet al te positieve ondertoon in de belangstelling komen.

Als kind kreeg hij een infectieuze angina pectoris wat aanleiding gaf tot een aorta-insufficiëntie en een overbezorgde opvoeding van zijn moeder. Het hindert hem echter niet om trompet te gaan spelen en later optredens te doen met jazzorkestjes. Zijn vader Paul Vian was altijd goedlachs en steenrijk maar verloor bijna heel zijn fortuin bij de beurscrash van 1929. De familie verhuist en de negenjarige Boris krijgt als buur en speelvriend ene Yehudi Menuhin, de latere sterviolist. Later ontmoet hij tijdens een van de vele feestjes Michelle Léglise, die al heel vlug Michelle Vian wordt.

Een tweede belangrijke figuur die in zijn leven (en zijn romans) verschijnt is Jacques Loustalot, bijgenaamd de Majoor, een eenogig, excentriek kereltje. Maar Boris begint te schrijven, met “L’ écume des jours” (het schuim der dagen) weet hij zelfs Raymond Queneau te betoveren, met wie hij een levenslange vriendschap zal sluiten en die hem zal introduceren in de wereld van de patafysica (patafysica = absurde wetenschap, een korte maar juiste definitie omdat – volgens de patafysica – elke definitie juist is).

Van ene Vernon Sullivan, een zwarte Amerikaanse auteur, vertaalt hij een roman “Ik zal spuwen op jullie graven”. Achteraf blijkt dat Vian zelf de schrijver was, het zou hem nog ernstige moeilijkheden met het gerecht bezorgen. Intussen is hij ook erg actief in Saint-Germain-des-Prés waar hij de club La Tabou sticht, waar de intellectuele straatelite van Parijs dagelijks samenkomt. In 1948 sputtert het in zijn huwelijk, er komt een scheiding en Michelle wordt de minnares van Sartre.

Vian waagt zich intussen aan toneel, leert Jacques Prévert kennen en wegens het uitblijven van succes voor zijn boeken, begint hij liedjes te schrijven. Het bekendste is ongetwijfeld “Le déserteur” een antimilitaristisch lied, dat veel bewonderaars maar ook felle tegenstanders zou kennen. Huibert Spoorenberg liet ons een versie horen gezongen door Vian zelf en ook een in het Nederlands vertaald chanson uit 1956, gezongen door niemand minder dan Bobbejaan Schoepen, een ‘Vianese’ pastiche op de rock’and roll.

Bijlage van zondag 15 juni 2025